Św. Józef Vaz – apostoł Sri Lanki

José Vaz urodził się 21 kwietnia 1651 w mieście Benaulim jako trzecie z sześciorga dzieci rodziny portugalskiej na terenie ówczesnej portugalskiej kolonii Goa na zachodnim wybrzeżu Indii. Po ukończeniu szkoły podstawowej i średniej w rodzinnej miejscowości wyjechał z całą rodziną do Sancoale (na południe od miasta Goa), po czym kształcił się w na uniwersytecie w Goa. Tam też poczuł w sobie powołanie kapłańskie i w miejscowym kolegium św. Tomasza z Akwinu ukończył filozofię i teologię, po czym w 1676 przyjął święcenia kapłańskie. Powrócił wówczas do Sancolae, gdzie szybko dał się poznać jako gorliwy duszpasterz, zwłaszcza kaznodzieja i spowiednik. Z myślą o przyszłych duchownych założył tam szkołę języka łacińskiego. Szczególną opieką otaczał młodzież. Wędrował po okolicznych miejscowościach, nauczając, spowiadając, udzielając sakramentów, prowadząc przy tym bardzo surowy, wręcz ascetyczny tryb życia.

Będąc wielkim czcicielem Matki Bożej, 5 sierpnia 1677, a więc już w rok po święceniach, oddał się jej w wieczystą niewolę, o czym napisał własnoręcznie w „Liście niewolniczym”. Owo „zniewolenie” nastąpiło na ponad ćwierć wieku przed działalnością św. Ludwika Marii Grigniona de Montfort (1673-1716), który położył największe zasługi w propagowaniu tego rodzaju pobożności.

O. Vaz dowiedział się niebawem, że na niedalekim Cejlonie katolicy są prześladowani przez panujących tam Holendrów wyznających kalwinizm. Od prawie pół wieku nie było tam kapłana, a miejscowe władze nie zgadzały się na przyjazd misjonarzy z Europy, zniszczyły wiele kościołów i szkół katolickich. Kapłan postanowił więc udać się tam, nie od razu jednak mógł to uczynić, gdyż został mianowany wikariuszem apostolskim Bidżapuru (na południu kraju). Nie była to dlań zaszczytna funkcja, ale raczej trudny krzyż, był bowiem przedmiotem wewnętrznych rozgrywek ówczesnego arcybiskupa Goa z władzami świeckimi i kościelnymi. Mimo wszystko jednak młody wikariusz z wielką gorliwością pełnił swe zadania: odwiedzał chorych i biednych, głosił kazania, próbował wyzwalać niewolników.

Nie porzucił jednak myśli o wyjeździe i gdy w 1684 abp Manoel de Sousa e Menezes zmarł, ks. Vaz ponownie poprosił o zgodę na pracę na Cejlonie. Wcześniej jednak powrócił do Goa, gdzie wstąpił najpierw do wspólnoty księży przy kościele Świętego Krzyża od Cudów, prowadzących ascetyczny tryb życia, co zaprowadziło go wkrótce do zgromadzenia Oratorium św. Filipa Nereusza (filipinów). Został niebawem ich przełożonym i położył podwaliny pod struktury organizacyjne tego instytutu w Indiach.

W marcu 1686 o. Józef wyruszył w długą pieszą wędrówkę przez południowe Indie. Towarzyszyli mu dwaj jego współbracia z oratorium – o. Paweł de Souza i br. Stefan Sequeira oraz służący jego rodziny Janem, którzy jednak nie byli wtajemniczeni w plany swego przyjaciela. Gdy w styczniu 1687 dotarli do Tellicherry, Józef wyjawił im swe zamiary, wówczas obaj zakonnicy opuścili go i on sam ze służącym jako zwykli robotnicy przybyli na wyspę.