Tajemnice archiwum watykańskiego

Publikacja z tekstem Grzegorza Górnego, publicysty, autora wielu książek oraz Janusza Rosikonia, jednego  mistrzów fotografii polskiej, ukazała się nakładem wydawnictwa Rosikon press. - W książce staraliśmy się przedstawić pewne wydarzenia historyczne z dziejów Kościoła, kontrowersyjne, budzące wiele emocji, przez pryzmat dokumentów znajdujących się w Tajnym Archiwum Watykańskim, a także na podstawie rozmów z historykami oraz naszych podróży do miejsc, które opisujemy. Przygotowując rozdział o Rewolucji Francuskiej przez 10 dni przemierzaliśmy Wandeę, poszukując śladów po ludobójstwie, jakie zostało dokonane pod koniec XVIII wieku na tych ziemiach. Archiwum watykańskie jest najstarszą instytucją Kościoła. Papieże bowiem od początku gromadzili dokumenty. Ten zbiór z czasem się rozrastał. Pierwszym archiwistą papieskim był św. Marek Ewangelista. Sam tytuł "Tajne Archiwum Watykańskie" ma podwójne znaczenie. Jest to bowiem zarówno nazwa instytucji, jak i jej charakter. Tajność wynikała przede wszystkim z tego, że było prywatnym archiwum kolejnych papieży - mówił wieczorem 19 listopada autor tekstu książki.

Dzisiaj owa tajność nie pozostała nawet w nazwie. Papież Franciszek zmienił ją w 2019 r. na Apostolskie Archiwum Watykańskie. Jego zbiory ułożone na półkach liczących w sumie 85 kilometrów długości, od czasów papieża Leona XIII są sukcesywnie udostępniane badaczom. - Dzieje się to w czytelni archiwalnej. Magazyny zaś umieszczone w podziemnym bunkrze pod Muzeami Watykańskimi są niedostępne dla postronnych. Dla nas zrobiono drugi wyjątek. Mogliśmy tam wejść i wykonywać fotografie. Była to fascynująca przygoda. Mogliśmy bowiem oglądać i dokumentować unikalny zbiór, będący znakomitym źródłem do historii nie tylko Kościoła, ale i całego świata. Ze względu na powszechność Kościoła bowiem do Rzymu napływały dokumenty ze wszystkich kontynentów - mówi Janusz Rosikoń.

Autorzy, prócz opisania historii samego archiwum, przedstawili na kanwie znajdujących się tam dokumentów m.in. proces templariuszy, kontrowersje związane z wyprawami krzyżowymi, inkwizycją oraz podbojem Ameryki, a także "krwawe żniwa świętej gilotyny" podczas Rewolucji Francuskiej i  "antyklerykalne orgie" w czasie wojny domowej w Hiszpanii. Niekiedy bardzo ważne dokumenty z Tajnego Archiwum Watykańskiego odnajdywano po kilku wiekach. Tzw. pergamin z Chinon, zawierający protokół przesłuchania w 1308 r. 5 templariuszy, w tym wielkiego mistrza Jakuba De Molaya, przeleżał w zapomnieniu, błędnie opisany, aż do 2001 r., gdy odkryła go badaczka Barbara Frale. Treść protokołu zatwierdzonego przez papieża była sensacyjna. Zawierał on bowiem konkluzję o uniewinnieniu zakonników, skazanych potem na śmierć z rozkazu króla Francji, od zarzutu herezji.