Duch Święty w życiu Kościoła i świata

Druga część encykliki zatytułowana jest „Duch, który przekonywa świat o grzechu”. Jan Paweł II wychodząc od fragmentu ewangelii św. Jana 16,8-11 (On (…) przekona świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie. O grzechu — bo nie wierzą we Mnie; o sprawiedliwości zaś — bo idę do Ojca i już Mnie nie ujrzycie; wreszcie o sądzie — bo władca tego świata został osądzony) (DeV 27).

Duch Święty, którego Jezus posyła swojemu Kościołowi, a w Kościele każdemu wierzącemu, pozwala spojrzeć w prawdzie na Boga i Jego miłość oraz na człowieka i właściwie ocenić stan człowieka. Wszystkie nieszczęścia współczesnego świata biorą się stąd, że człowiek odwrócił się od Boga i Jego miłości wyrażonej w stworzeniu i potwierdzonej w odkupieniu. Człowiek zaprzestał odnosić swoje postepowanie do Boga i zatracił poczucie grzechu. Sam chce określać co jest dobrem a co złem. Duch Święty przekonuje człowieka o grzechu oświecając sumienie Bożym światłem. Kiedy człowiek uświadomi sobie swój grzech może zrobić kolejny krok i skierować się ku nawróceniu (zob. DeV 30-31). Grzech jest przede wszystkim nieposłuszeństwem, czyli sprzeciwem woli człowieka wobec woli Boga (por. DeV 33). Przekonując o grzechu Duch Święty pokazuje człowiekowi przyczyny i skutki odwrócenia się od Boga. Ukazuje w całej swojej grozie „mysterium iniquitatis” - konsekwencje pójścia „za «ojcem kłamstwa» — przeciw Ojcu Życia i Duchowi Prawdy” (DeV 39).

Duch Święty jest tym, który pomaga kształtować właściwe sumienie. Oświeca sumienie człowieka, aby było zdolne nazywać po imieniu dobro i zło. Ta umiejętność nazwania po imieniu dobra i zła może być początkiem drogi nawrócenia, czyli odwrócenia się od grzechu w celu odbudowania prawdy i miłości w samym sercu człowieka (por., DeV 45). Jan Paweł II wyjaśnia przy okazji, na czym polegają grzechy przeciwko Duchowi Świętemu. To przede wszystkim „odmowa przyjęcia tego zbawienia, jakie Bóg ofiaruje człowiekowi przez Ducha Świętego, działającego w mocy Chrystusowej ofiary Krzyża” (DeV 46). Papież żywa także innego określenia tego wykroczenia przeciwko Duchowi Świętemu. Powołując się na Pismo Święte mówi o „bluźnierstwie przeciwko Duchowi Świętemu” (por. Mt 12,31; Mk 3,28-29; Łk 12,10) lub o „zatwardziałości serca” (por. Mt 13,15; Mk 3,5; J 12,40).