DOMINUM ET VIVIFICANTEM
Encyklika o Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata
PRZYPISY
[1] Por. J 4, 15; SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele, Lumen gentium, 4
[2] Por. LEON XIII, Enc. Divinum illud munus (9 maja 1897): Acta Leonis, 17 (1898), 125-148; Pius XII, Enc. Mystici Corporis (29 czerwca 1943): AAS 35 (1943), 193-248
[3] Audiencja generalna z dnia czerwca 1973 r.: Insegnamenti di Paolo VI, XI (1973), 477
[4] Por. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 4; JAN PAWEŁ II, Przemówienie do uczestników Miedzynarodowego Kongresu Pneumatologicznego (26 marca 1982 r.): Insegnamenti V/1 (1982), 1004
[5] SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 17
[6] „Prawdy przez Boga objawione, które są zawarte i wyrażone w Piśmie Świętym, spisane zostały pod natchnieniem Ducha Świętego” i dlatego też Pismo Święte „powinno być czytane i interpretowane w tym samym Duchu, w jakim zostało napisane”: SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Objawieniu Bożym, Dei Verbum, 11, 12
[7] Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, I, qq. 37-38
[8] Por. ŚW. BAZYLI WIELKI, De Spiritu Sancto, XVI, 39; PG 32, 139
[9] Por. ŚW. CYRYL ALEKSANDRYJSKI, In Ioannis Evangelium, lib. V, cap. II: PG 73, 755
[10] SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 4
[11] Dekr. o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, 4
[12] Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 4. Zawarta jest tam cała tradycja patrystyczna i teologiczna dotycząca zjednoczenia wewnętrznego Ducha Świętego i Kościoła, zjednoczenia przedstawianego niekiedy analogicznie do stosunku zachodzącego pomiędzy duszą i ciałem człowieka: por. Św. Ireneusz, Adversus haereses, III, 24, 1: SC 211, s. 470-474; Św. Augustyn, Sermo, 267, 4, 4: PL. 38, 1231; Sermo 168, 2: PL 38, 1232; In Iohannis evangelium tractatus, XXV; 13; XXVII, 6: CCL. 36, 266, 272 n.: Św. Grzegorz Wielki, In septem psalmos poenitentiales expositio, Psal. V, 1: PL 79, 602; Dydym Aleksandryjski, De trinitate, II, 1: PG 39, 449 n.; Św. Atanazy, Oratio III contrra arianos, 22, 23, 24: PG 26, 368 n.; 372 n.; Św. Jan Chryzostom, In Epistolam ad Ephesios, Homil. IX, 3: PG 62, 72 n.; Św. Tomasz z Akwinu ujął syntetycznie powyższa tradycję patrystyczną i teolegiczną, przedstawiając Ducha Swiętego jako „serce” i „duszę” Kościoła por. Summa Theol., III, q. 8, a. 1, ad 3; In symbolum Apostolorum Expositio, a. IX; In Tertium Librum Sententiarum, Dist. XIII, q. 2, a. 2, quaestiuncula 3
[13] Gaudium et spes, 1
[14] Tamże, 41
[15] Tamże, 26
[16] Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 2
[17] Por. tamże, 10, 13, 27, 37, 63, 73, 79, 80
[18] Por. ŚW. IRENEUSZ, Adversus haereses, III, 17, 2: .SC 211, s. 330-332
[19] Por. Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984), 19-22 AAS 77 (1985), 229-233
[20] Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 2
[21] Por. Rdz 3, 22 o „drzewie życia”; por. również J 3, 36; 4, 14; 5, 24; 6, 40. 47; 10, 28; 12, 50; 14, 6; Dz 13, 48; Rz 6, 23; Ga 6, 8; 1 Tm 1, 16; Tt 1, 2; 3, 7; 1 P 3, 22; 1 J 1, 2; 2, 25; 5, 11. 13; Ap 2, 7
[22] Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, I-II, q. 80, a. 4, ad 3
[23] Por. De Civitae Dei, XVI, 28: CCL 48, 451
[24] Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 36
[25] W jęz greckim παραχαλειν = przyzywać, przywoływać
[26] ŚW. BONAVENTURA, De septem donis Spiritus Sancti, Collatio II, 3; Ad Claras Aquas, V, 463
[27] Por. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 16
[28] SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 16
[29] Tamże, 27
[30] Por. tamże, 13
[31] Por. JAN PAWEŁ II, Adhort. Apost. Posynodalna, Reconciliatio et paenitentia, (2 grudnia 1984), 16: AAS (1985), 213-217
[32] Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 10
[33] Tamże 37
[34] Tamże, 13
[35] Tamże 37
[36] Por. Sekwencja na Zesłanie Ducha Świętego: „Reple cordis intima”
[37] ŚW. AUGUSTYN, Enarr. in Ps. XLI, 13: CCL, 38, 470: „Cóż to jest za przepaść zatem i jakiej przepaści przyzywa? Jeśli przepaść oznacza głębię, to czyż utrzymujemy może, że serce człowieka nie jest przepaścią? Cóż bowiem jest głębszego od takiej przepaści? Ludzie mogą mówić, mogą być widziani poprzez ruch swoich członków, mogą być słyszani, gdy mówią, ale czyjąż myśl można przeniknąć, czyjeż serce odgadnąć?”
[38] ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, II-II, q. 14, a. 3; por. Św. Augustyn, Epist. 185, 11, 48-49: PL, 33, 814 n.; Św. Bonawentura, Comment. In Evang. S. Lucae, cap. XIV, 15-16: Ad Claras Aquas, VII, 313 n
[39] Por. JAN PAWEŁ II, Adhort. Apost. Posynodalna, Reconciliatio et paenitentia, (2 grudnia 1984), 18: AAS 77 (1985), 224-228
[40] PIUS XII, Orędzie radiowe do Krajowego Kongresu Katechetycznego Stanów Zjednoczonych Ameryki w Bostonie (26 października 1946), Discorsi e Radiomessaggi, VIII (1946), 288
[41] JAN PAWEŁ II, Adhort. apost. Posynodalna, Reconciliatio et paenitentia, (2 grudnia 1984), 18: AAS 77 (1985), 225 n
[42] Por. JAN PAWEŁ II, Adhort. Apost. Posynodalna, Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984 r.), 14-22: AAS 77 (1985), 211-233
[43] Por. ŚW. AUGUSTYN, De Civitate Dei, XIV, 28: CCL 48, 451
[44] ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae III, q. 2, aa. 10-12;q. 6, a. 6; q. 7, a. 13
[45] Por. Ef 2, 18; SOBÓR WAT. II. Konst. dogm. o Objawieniu Bożym, Dei verbum, 2
[46] Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 22; por. Konst. dogm. o Kościele, Lumen gentium, 16
[47] „Interior intimo meo”: Św. Augustyn, Confess. III, 6, 11: CCL 27, 33
[48] Por. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 19. 20. 21
[49] Por. Enc. Redemptor hominis, (4 marca 1979), 14: AAS 71 (1979) 284 n
[50] Por. J 14, 23; Św. Ireneusz, Adversus haereses, V, 6, 1: SC 153, s. 72-80; Św. Hilary De Trinitate, VIII, 19. 21: PL 10, 250. 252; Św. Ambroży, De Spiritu Sancto, I, 6, 8; PL, 16, 752 n.; Św. Augustyn Enarr. in Ps. XLIX, 2: CCL, 38, 575 n.; Św. Cyryl Aleksandryjski In Ioannis Evangelium, lib. I; II: PG 73, 154-158; 246; lib. IX: PG 74, 262; Św. Atanazy, Oratio III contra Arianos, 24: PG 26, 374 n.; I ad Serapionem, 24; PG 26, 586 n.; Dydym Aleksandryjski, De Trinitate, II, 6-7: PG 39, 523-530; Św. Jan Chryzostom, In epist. ad Romanos homilis XIII, 8: PG; 60, 519; Św. Tomasz z Akwinu, Summa Th. q. 43, aa 1. 3-6
[51] Por. Rdz 1, 26 n.; Św. Tomasz z Akwinu, Summa Th. I, q. 93, aa. 4. 5. 8
[52] Por. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 24. 25
[53] Por. tamże, 38. 40
[54] Por. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 24
[55] „Gloria enim Dei vivens homo, vita autem hominis visio Dei”: Św. Ireneusz, Adversus haereses, IV 20, 7: SC 100/2, s. 648
[56] ŚW. BAZYLI WIELKI, De Spiritu Sancto, IX, 22: PG 32, 110
[57] Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 53-59
[58] Tamże, 38
[59] Wyraża to „Epikleza” przed Konsekracją „Uświęć zatem te dary łaską Ducha Twojego, aby stały się dla nas Ciałem i Krwią Pana naszego Jezusa Chrystusa” (II Modlitwa Eucharystyczna)
[60] Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 24
[61] Tamże
[62] SOBÓR WAT. II, Dekr. o ekumenizmie Unitatis redintegratio, 2
[63] ŚW. AUGUSTYN, In Iohannis Evangelium Tractatus XXVI, 13: CCL 26, 226; por. SOBÓR WAT. II, Konst. o liturgii świętej, Sacrosanctum Concilium, 47
[64] Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 1
[65] Por. Orygenes, De oratione, 2: PG 11, 419-423
[66] Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 63
[67] Tamże, 64
[68] Tamże, 4; por. Ap 22, 17
[69] Por. J 4, 14; Konst. dogm. o Kościele, Lumen gentium, 4
[70] Por. Sekwencja Veni, Sancte Spiritus
[71] Por. Symbol Quicumque DS 75
[72] Należy tu przypomnieć ważna Adhortację Apostolską Gaudete in Domino, ogłoszoną przez Papieża Pawła VI w dniu 9 maja Roku Świętego 1975, zawsze aktualna pozostaje bowiem zachęta tam wyrażona, aby wypraszać u DuchaŚwiętego „dar radości” i aby „kosztować radości prawdiwie duchowej, która jest owocem Ducha Świętego”: AAS 67 (1975), 289, 302
Kard. Parolin apeluje o darowanie długów zaciągniętych przez najuboższe państwa
Nazwał to „kwestią sprawiedliwości”, bardziej, aniżeli hojności.
Papież do Ukraińców po 1000 dniach wojny: Ufam, że ostatnie słowo będzie należało do Boga
Systematyczne niszczenie ormiańskiego dziedzictwa kulturowego i religijnego...
Papież do młodych: nie dajcie sobie odebrać nadziei, budujcie ją na Jezusie
Dla chrześcijan nadzieja ma imię i oblicze. Dla nas nadzieja to Jezus Chrystus.
Franciszek: kwestia ochrony życia musi być traktowana integralnie
Ojciec święty w przesłaniu do uczestników spotkania pt. „Dobro wspólne: teoria i praktyka”.
