Papieże i pióro

Papież Damazy I (366-384) w miejscach kaźni męczenników umieszczał napisane po łacinie własne wierszowane epigramy, które w marmurze wykuwał jego kaligraf Furius Dionizy Filokalus. W katakumbach św. Kaliksta, w krypcie Lucyny, powyżej grobu papieża Korneliusza, znajduje się część płyty, na której zostały wyryte jego wiersze, napisane z okazji budowy klatki schodowej, prowadzącej do krypty i z okazji otwarcia podwójnego świetlika.

Jako wielki chrześcijański pisarz przeszedł do historii św. Grzegorz I Wielki (590-604). Pozostawił po sobie dialogi, homilie i listy, których przetrwało do dziś 852. Sposób życia duszpasterza i obowiązki nauczyciela przedstawił w „Księdze reguły pasterskiej”. „Moralia” to komentarz do Księgi Hioba, zawierający 35 ksiąg. Największą poczytnością cieszyły się jednak cztery księgi „Dialogów”, opisujące cudowne wydarzenia z życia świętych.

Na przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia na tronie papieskim zasiadał człowiek, który był matematykiem, astronomem, prawnikiem, poetą, pisarzem, teoretykiem nauki, wynalazcą, konstruktorem maszyn i urządzeń, muzykiem, architektem, filozofem, teologiem, politykiem, reformatorem Kościoła, dyplomatą, nauczycielem, wizjonerem. To Sylwester II (999-1003). Napisał m. in. dzieło „Geometria” oraz traktat „De ratione et de ranione uti”, w którym rozwijał problemy definicji i klasyfikacji. „O wzgardzie świata albo nędzy stanu człowieczego”, „O tajemnicy Mszy św.” Autorem tych szkiców mistycznych i dogmatycznych jest Innocenty III (1198-1216).

W roku 1458 papieżem został człowiek, który zanim został księdzem i Następcą św. Piotra Piusem II (1458-1464), pisał nawet frywolne dzieła, np. poczytną nowelę „Eurialo et Lucretia”, o przygodach miłosnych Schlicka i „komedię erotyczną” zatytułowaną „Chrysis”. Już jako biskup Triestu pisał poważne traktaty m. in. „Historia rerum Friderici III imperatoris” i „Historia Bohemica” (Historia Czech).

Jan XXIII (1958-1963) niemal przez całe życie pisał opublikowany po jego śmierci „Dziennik duszy”, który odzwierciedla przez nieprzerwany ciąg zapisków duchowych całokształt życia kapłana i papieża.

Paweł VI (1963-1978) przed objęciem Stolicy Piotrowej był współzałożycielem tygodnika „La Sapienza”, pisał też artykuły, ale do literatury weszła na trwałe książka kojarząca się z publikacją Jana Pawła II „Przekroczyć próg nadziei”. Co prawda „Dialogi z Pawłem VI”, które spisał Jean Guitton, nie są wywiadem w sensie ścisłym, ale papież „autoryzował” książkę przed publikacją i uważany jest za jej współautora. W czasie trwającego 33 dni pontyfikatu Jan Paweł I (1978) nie zdążył wydać żadnej książki, ale jako kardynał pisał bardzo ciekawe „Listy do sławnych postaci”, które zamieszczał w „Posłańcu św. Antoniego”. Zostały one zebrane i wydane w formie książki.