Watykan: Ad limina

Na Litwie katolicy stanowią 80 proc. liczącej 3 mln 400 tys. ludności. Mają 8 diecezji należących do 2 metropolii: wileńskiej i kowieńskiej oraz ordynariat polowy. Ponadto 5 proc. mieszkańców kraju to prawosławni, 2 proc. – starowiercy, 1 proc. – protestanci. Obecni są tam też nieliczni żydzi 0,3 proc. i muzułmanie.

Pierwszym władcą Litwy, który w 1251 r. przyjął chrzest, był Mendog. Otrzymał on później w roku 1253 koronę królewską od papieża Innocentego IV, jednak w związku z ekspansją militarną krzyżaków wrócił do pogaństwa. Dopiero w roku 1387 wielki książę litewski Jagiełło przyjął wraz z całym krajem chrzest. Powstała wtedy diecezja wileńska. W XVI wieku na Litwie szerzył się protestantyzm. W roku 1547 ukazała się pierwsza książka po litewsku – luterański katechizm.

Do odrodzenia katolicyzmu przyczynili się jezuici, którzy w roku 1579 założyli uniwersytet wileński. Po rozbiorach Rzeczypospolitej Obojga Narodów Litwa znalazła się pod panowaniem rosyjskim. Kościół był ograniczany i prześladowany. W roku 1918 powstało niepodległe państwo litewskie, które 4 lata później nawiązało stosunki dyplomatyczne ze stolicą apostolską. W roku 1926 Pius XI konstytucją apostolską „Lituanorum gente” zreorganizował Kościół w granicach ówczesnej Litwy, tworząc metropolię kowieńską. W rok później zawarto konkordat.

Nowe prześladowania Kościoła na Litwie rozpoczęły się w roku 1940 z pierwszą okupacją sowiecką. Zamknięto katolickie organizacje i prasę, skonfiskowano dobra kościelne, usunięto religię ze szkół, zaczęły się deportacje. W następnym roku wkroczyli Niemcy, który mimo nadziei wzbudzonych wyzwoleniem od komunizmu nadal prześladowali Kościół, wywożąc do obozów intelektualistów i księży. W roku 1944 powrót pod okupację sowiecką przyniósł prawie pół wieku ograniczenia kościelnej działalności do wnętrza świątyń, i to nie wszystkich, bo niektóre, jak katedrę wileńską, przeznaczono na inne cele. W szkołach i mediach propagowano ateizm. Licznych biskupów i księży aresztowano, niektórzy ponieśli śmierć. Morderstwa duchownych powtarzały się jeszcze w latach 80., gdy w społeczeństwie narastał opór wobec prześladowań religijnych.

Jan Paweł II nieraz wyrażał pragnienie odwiedzenia tego kraju, co jednak pod władza sowiecką nie było możliwe. Mógł się tam udać dopiero w roku 1993, 3 lata po ogłoszeniu niepodległości Litwy. W roku 1991 kraj odnowił stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską. Dziś litewski Kościół prowadzi szeroko zakrojoną działalność duszpasterską, zmagając się ze społecznymi skutkami komunistycznego reżimu. Rozwija szkolnictwo różnego stopnia. Na Litwie istnieją 4 wydawnictwa katolickie i 2 innych wyznań. Działają dwie katolickie rozgłośnie radiowe.