Prostota i głębia. To rzadkie połączenie, a przecież piękne i pożądane. I w modlitwie, i w ogóle – w życiu. Błogosławiony Jan Paweł II widział te dwie cechy w modlitwie różańcowej. Dokładnie w 24. rocznicę pontyfikatu, czyli 16 października 2002 roku, podpisał utrzymany w bardzo osobistym tonie list „Rosarium Virginis Mariae”, w którym ogłosił Rok Różańcowy.

Różańcowa rewolucja

„Od mych lat młodzieńczych modlitwa ta miała ważne miejsce w życiu duchowym”, napisał papież. Podkreślił, że Różaniec jest „skarbem, który trzeba odkryć”. I zaskoczył świat po raz kolejny. (Choć wielu sądziło, że po roku 2000 ten wielki pontyfikat skazany jest już na powolne dogasanie). Do trzech tradycyjnych części Różańca Jan Paweł II dodał czwartą: tajemnice światła. Mała różańcowa rewolucja! Jak wyjaśnił w liście, chodziło o uzupełnienie, które pozwoliłoby objąć tajemnice życia Chrystusa między chrztem w Jordanie a męką. Różaniec stał się przez to bardziej jeszcze „modlitwą o sercu chrystologicznym”. W ten sposób Jan Paweł II zostawił trwały ślad swojego zamiłowania do Różańca w… samym Różańcu.
„Człowiek modlitwy” – to hasło tegorocznego Dnia Papieskiego. Nigdy nie dotrzemy do całej prawdy o modlitwie Jana Pawła II. Jest taki poziom, do którego nikt nie ma dostępu. Ale ci, którzy go znali, podkreślają: on żył tak, jakby Bóg był jego najbliższym sąsiadem, tuż za ścianą. Modlitwa promieniowała na jego posługę, była w gruncie rzeczy częścią jego misji. Kto wie, czy nie najważniejszą?

Był cały po tamtej stronie

Świadkowie mówią, że modlitwa polskiego papieża miała w sobie coś z mistyki. Zmarły niedawno jego przyjaciel, kard. Andrzej Deskur, wspomina: „On żył, modląc się. Kiedy był w kaplicy, słychać było, jak rozmawia jakby z bliską osobą. Kiedy jako seminarzyści przebywaliśmy w kościele na modlitwie, każdy z nas prędzej czy później się rozpraszał. To naturalne i dotyczy prawie wszystkich, lecz nie jego. Karol wydawał się być cały po tamtej stronie, w innym wymiarze. Przebywał w świecie Boga. Nigdy nie zauważyłem roztargnienia podczas modlitwy. Papież modlił się sześć godzin dziennie. To było dla niego jak powietrze niezbędne do oddychania”.Jan Cielecki, ksiądz pochodzący z Niegowici, pierwszej parafii ks. Karola Wojtyły: „W ostatnich latach nie wypuszczał prawie z rąk różańca. Ale najbardziej rzucała się w oczy, i to od jego wczesnych młodych lat, inna cecha: zwykle modlił się, i to całymi godzinami, rozciągnięty na posadzce przed ołtarzem. Wielu ludzi z parafii dobrze to pamięta”.

Benedykt XVI: „Zawsze uderzał mnie i budował przykład jego modlitwy: zanurzał się w spotkaniu z Bogiem, pomimo rozlicznych trudności swego posługiwania”. „Wystarczyło mu się przyglądnąć, kiedy się modlił – dosłownie zatapiał się w Bogu i wydawało się, że nic w takich chwilach nie istniało”. Enrico Marinelli, ochroniarz: „W czasie górskich spacerów nie rozstawał się z różańcem. Medytował, modlił się non stop. Dla mnie, zwykłego policjanta, to był wyraźny znak, że w tych górach można naprawdę zbliżyć się do Boga. Zauważyłem, że on nie wyjeżdżał w góry tylko po to, by wypocząć. Nie! On tam nieustannie się modlił na różańcu, pościł, a nawet umartwiał” .Ile części dziennie mógł odmawiać? „Myślę, że ze trzy części przynajmniej” – odpowiada abp Mieczysław Mokrzycki, osobisty sekretarz Jana Pawła II. „Różaniec był wszędzie; na postojach, wycieczkach, między audiencjami”. Te świadectwa mogą onieśmielać. A może i zawstydzać. Ale święci są i po to, by nas zawstydzać. Odsłaniają mizerię naszej duchowości i pokazują, że stać nas na więcej. Bóg oczekuje od nas więcej.

Od Różańca do mistyki

Można zaryzykować tezę, że to modlitwa różańcowa poprowadziła Jana Pawła w stronę mistyki. Jako młody chłopak zapisał się w krakowskich Dębnikach do Żywego Różańca. To tam poznał Jana Tyranowskiego, niezwykłego animatora róż różańcowych, który wprowadził młodego Wojtyłę w świat lektur wielkich mistyków.

Cezary Sękalski, autor książki poświęconej Różańcowi, zwraca uwagę, że papieska reforma nie polegała tylko na dołożeniu nowych tajemnic światła. „W liście »Rosarium Virginis Mariae« zawarta jest genialna zmiana filozofii myślenia o różańcu! W Polsce jest milion osób w różach różańcowych. Z praktyki wiem, że najczęściej jest to modlitwa prośby. Traktujemy różaniec jak skuteczne narzędzie wypraszania łask. Jasne, to jeden z aspektów tej modlitwy, ale w różańcu zawarty jest też drugi, niesamowicie ważny aspekt: formacja i medytacja. Gdy Karol Wojtyła był w róży różańcowej, Jan Tyranowski robił swoim podopiecznym wykłady z duchowości św. Jana od Krzyża! Był to czas okupacji: spacerowali sobie po bulwarach wiślanych i rozmawiali o Bogu. Jeśli takie będą nasze róże różańcowe, to nie mam zastrzeżeń”. Nie wiem, czy róże różańcowe studiują dziś na spotkaniach dzieła Jana od Krzyża. Byłoby świetnie, gdybyśmy z lekcji Jana Pawła II zapamiętali, że Różaniec jest medytacją, rozważaniem tajemnic życia Jezusa i Maryi. „W powściągliwości swych elementów skupia w sobie głębię całego przesłania ewangelicznego”. Żyjemy w czasach, w których epatuje się szokującą, krzyczącą formą, za którą często nie ma nic. Różaniec jest symbolem zupełnie innego stylu. Nie musimy nic wymyślać, kombinować jak koń pod górę, wystarczy wziąć do ręki koronkę i dać się poprowadzić tej modlitwie, ostatecznie Bogu. Cudowne jest to, że – jak pisze papież – w dziesiątki Różańca możemy „wprowadzić wszystkie sprawy, które składają się na życie człowieka, rodziny, narodu, Kościoła, ludzkości. Sprawy osobiste, sprawy naszych bliźnich, zwłaszcza tych, którzy są nam najbliżsi, tych, o których się troszczymy. W ten sposób ta prosta modlitwa różańcowa pulsuje niejako życiem ludzkim”.

Powtórzmy papieską lekcję: Różaniec to powściągliwość i prostota formy, ewangeliczna głębia, pulsowanie ludzkiego życia. Błogosławiony Jan Paweł kończy swój list wezwaniem: „weźcie do rąk koronkę różańca”. I dodaje: „Oby ten mój apel nie popadł w zapomnienie niewysłuchany!”. W bieżącym numerze czytelnicy znajdą płytę z czterema częściami Różańca. Może nam ona pomóc modlić się w samotności, w samochodzie, na wycieczce… Głos Jana Pawła II przypomni nam, że święci, choć są już u Boga, są nadal z nami. Modlą się za nas i z nami! Mistyka? Owszem, a dlaczego nie?