Wielu było przekonanych, że rok 2023 zakończy się konsystorzem dla nowych kardynałów, ponieważ Franciszek zwołuje je cyklicznie. Obecny będzie dziewiątym w jego pontyfikacie. Nikt jednak nie spodziewał się, że nazwiska nowych 21 kardynałów papież ogłosi już w lipcu, a konsystorz zaplanuje na 30 września, czyli w przededniu pierwszego z dwóch watykańskich etapów Synodu o synodalności. Zwołując konsystorz w tym właśnie terminie, papież chciał, aby cała uwaga Kościoła w następnym miesiącu skupiła się na synodzie.

Patrząc na listę nazwisk nowo mianowanych kardynałów, z których 18 ma mniej niż 80 lat, a zatem zagłosuje podczas ewentualnego konklawe, można zauważyć, że Ojciec Święty docenił znaczenie instytucji Stolicy Apostolskiej, mianując kardynałami trzech prefektów ważnych dykasterii kurialnych – do spraw biskupów, Kościołów Wschodnich oraz wiary. Najważniejszą nowością jest włączenie do kolegium kardynalskiego dwóch nuncjuszy elektorów. Precedensu tych nominacji należy szukać na konsystorzu, który odbył się w listopadzie 2016 r., kiedy kardynałem kreowano Mario Zenariego, ówczesnego papieskiego „ambasadora” w Syrii, który pozostał na tym stanowisku. Tym razem jest nieco inaczej – zarówno 76-letni Emil Paul Tscherrig, nuncjusz apostolski we Włoszech, jak i 77-letni Christophe Pierre, przedstawiciel Stolicy Apostolskiej w Stanach Zjednoczonych, zbliżają się do końca swej służby dyplomatycznej. Na szczególną uwagę zasługuje włączenie do kolegium kardynalskiego abp. Pierre’a, który był i jest nadal ważnym doradcą Franciszka podczas mianowania nowych biskupów dla Kościoła w Stanach Zjednoczonych.

Wymowna jest kardynalska nominacja dla Pierbattisty Pizzaballi, pierwszego łacińskiego patriarchy Jerozolimy. Dzięki temu pasterzem Kościoła łacińskiego Ziemi Świętej, terenu dotkniętego nienawiścią, konfliktami i przemocą, będzie najbliższy współpracownik Ojca Świętego, którym jest każdy kardynał.

Znaczące jako zwrócenie uwagi na peryferie i Kościoły na granicy są kardynalskie nominacje dla Stephena Mulli, arcybiskupa Dżuby w Sudanie Południowym, kraju odwiedzonym przez Franciszka w ubiegłym roku, a także dla Stephena Brislina, arcybiskupa Kapsztadu w RPA, i Protase Rugambwy, arcybiskupa koadiutora Tabory w Tanzanii. Te trzy afrykańskie metropolie będą miały kardynałów po raz pierwszy w historii. Na uwagę zasługuje również włączenie do grona elektorów nowego biskupa Hongkongu Stephena Chow Sau-Yana i przełożonego generalnego salezjanów Ángela Fernándeza Artime. Natomiast wśród hierarchów powyżej 80. roku życia są: były nuncjusz i były sekretarz Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących Agostino Marchetto, ceniony specjalista od Soboru Watykańskiego II, oraz sędziwy argentyński kapucyn i oddany spowiednik o. Luis Dri. Obaj dobrze znali Franciszka jeszcze przed jego wyborem na Stolicę Piotrową.

Po wrześniowym konsystorzu liczba kardynałów elektorów sięgnie 136. To dużo więcej, niż zakłada 120-osobowy limit wprowadzony przez Pawła VI. Nie pierwszy raz jednak ta liczba została przekroczona. Działo się tak niejednokrotnie zarówno za pontyfikatu Jana Pawła II, jak i Benedykta XVI.

Andrea Tornielli