Jarosław Mikołajewski: Co można wyczytać z ostatnich informacji o zdrowiu Papieża?

Marco Politi*, watykanista włoskiego dziennika "La Repubblica": Należy zwrócić uwagę, że nie są to biuletyny lekarskie, lecz komunikaty biura prasowego Watykanu.

- Jaka to różnica?

- Lekarz ma etyczny obowiązek przedstawić stan zdrowia pacjenta, a państwo, które publikuje komunikat, może wybrać fragment - to, co samo chce powiedzieć. Komunikaty, które otrzymaliśmy - że Papież zaczyna jeść i nie ma gorączki - są prawdziwe, ale niekompletne. Dziennikarze chcieliby poznać jego ogólny stan zdrowia.

W 1996 r. Jan Paweł II przeszedł operację, istniały obawy, że to rak. Wtedy dziennikarze mogli zadać lekarzom pytania, jakie tylko chcieli. Tym razem nie było spotkania z prasą, choć media zgłaszały taką potrzebę.

- Lekarze polikliniki Gemelli milczą?

- Zastosowali się do wskazówek, by stan zdrowia Ojca Świętego otoczyć dyskrecją. Gdy Papież wyszedł ze szpitala dwa tygodnie temu, ordynator oddziału intensywnej opieki prof. Proietti udzielił wywiadu gazecie biskupów włoskich "l'Avvenire", a potem padło oświadczenie, że żadna inna gazeta wywiadu nie uzyska.

- Jakie pytania postawiono prof. Proiettiemu?

- Ogólne, dotyczące wyłącznie ówczesnych problemów z gardłem. A warto byłoby zapytać o stan zdrowia Papieża jako osoby chorej na parkinsona, o stadium i postępy tej choroby.

Postęp parkinsona coraz bardziej utrudnia Papieżowi mówienie i przełykanie, co wiąże się z ryzykiem, że ślina i cząstki pożywienia zamiast do żołądka trafią do płuc i wywołają zapalenie.

- Jakie sposoby na taki mur informacyjny ma watykanista z Pańskim doświadczeniem?

- Można rozmawiać z wybitnymi lekarzami, którzy znają chorobę, ale nie mają dostępu do chorego. Można pracować "za kulisami", wykorzystując kontakty z kardynałami lub personelem watykańskim. Trzeba zbierać kamyki i układać puzzle. Problem w tym, że niedoinformowani są nawet kardynałowie.

Mówiąc językiem Białego Domu, w Watykanie istnieje inner circle, czyli wewnętrzny krąg. Tworzy go grupa kardynałów zajmujących najważniejsze stanowiska. Są to: sekretarz stanu Sodano, kardynał Ratzinger z kongregacji wiary, kardynał Re z kongregacji biskupów, kardynał Sepe z kongregacji Propaganda Fide zajmującej się obszarami misyjnymi i kardynał Ruini, wikariusz Rzymu i przewodniczący Konferencji Episkopatu Włoch.

Obok nich należy postawić osobę bez władzy oficjalnej, za to z władzą konkretną - osobistego sekretarza Papieża abp. Dziwisza, który jest pierwszym interpretatorem woli Jana Pawła II, bo czuwa u jego drzwi. Te osoby mają najbliższy dostęp do Papieża.

Wielu innych kardynałów wie mało, i to z drugiej ręki. Nie zwołano w kurii zebrania, żeby poinformować ich o aktualnym stanie zdrowia Ojca Świętego. Kilka dni temu odbywał się konsystorz, na którym byli wszyscy kardynałowie. Była znakomita okazja, żeby powiedzieć: "20 minut temu karetka zawiozła Papieża do szpitala. Po konsystorzu zatrzymajcie się na chwilę, bo chcemy poinformować was o stanie zdrowia Jana Pawła II". Ale nikt tego nie zrobił. Informacje dozowane są też w obrębie Watykanu.

- A rzecznik Navarro Valls?

- Pracuje w ścisłym kontakcie z abp. Dziwiszem i kardynałem Sodano. Wypowiada się wyłącznie w porozumieniu z nimi.

- Jaki jest cel tak detektywistycznego zbierania informacji o stanie zdrowia Papieża? Nie wystarczyłyby - jak mówią hierarchowie - modlitwa i współczucie?

- Osobiste przeżywanie choroby Jana Pawła II to jedno, a problem Papieża jako głowy Kościoła to drugie. Jeżeli chcemy uzyskać więcej informacji, to po to, żeby odpowiedzieć sobie na kilka pytań z tej drugiej sfery.

- Na przykład?

- Kiedy Papież wyzdrowieje, to w jakim stanie wróci do Watykanu? Ile pracy będzie w stanie wykonać? W jakim stopniu będzie mógł zarządzać Kościołem?

- A kiedy Papież wróci do Watykanu?

- Nie wiemy. Mamy tylko kilka krzepiących informacji klinicznych: Papież mówi, zaczyna jeść - oczywiście rzeczy miksowane, półpłynne, ćwiczy funkcje mowy. Można przypuszczać, że jego powrót nastąpi za kilka tygodni. Ale zasadnicze pytanie to: czy będzie miał siły do pracy?

- Co Pan wie o stanie zdrowia Papieża z obserwacji i informacji zakulisowych?

- Zanim Papież znalazł się w szpitalu, podczas audiencji był w stanie wypowiedzieć najwyżej trzy linijki tekstu. Zaczynał mocnym głosem, wypowiedź była rozpisana na 20 wersów, a on przy trzeciej tracił mowę. Każde słowo wymagało potwornego wysiłku. Papież jest bardzo osłabiony - w Watykanie mówi się, że sił do pracy przy biurku wystarcza mu najwyżej na trzy godziny dziennie. To ważne informacje, bo dotykają sposobu sprawowania rządów przez Papieża. Jan Paweł II rządził również ciałem, nie tylko lekturą dokumentów, jak Pius XII czy Paweł VI. Podróżował, przemawiał żywym słowem i gestem.

- Czy wciąż padają sugestie, żeby Jan Paweł II ustąpił?

- W Watykanie nigdy one nie padały. Były refleksje dotyczące takiej możliwości, ale zostały zawieszone, bo wszyscy starają się zrozumieć, jak przebiega rekonwalescencja. Kiedy wróci do Watykanu, gdy będzie można stwierdzić, jakie ma możliwości pracy, wówczas znów zacznie się o tym mówić. W tej chwili wszyscy obawiają się zapalenia płuc, do którego może dojść w każdej chwili. Nie dyskutuje się o przyszłości.

- Jak Pan sądzi - czego Jan Paweł II chciałby jeszcze dokonać?

- W sferze polityki w sercu Papieża tkwią dwa ciernie - to, że nie udało mu się odbyć podróży do Moskwy i spotkać z patriarchą Kościoła prawosławnego, oraz to, że nie zdołał podjąć dialogu z Chinami. To chyba boli dziś Ojca Świętego najbardziej.

*Marco Politi urodził się w 1947 r. w Rzymie. Był ożeniony (obecnie rozwiedziony) z Polką, z małżeństwa tego urodził się syn Roberto.

Od 1971 r. zajmuje się Watykanem, w latach 1987-93 był korespondentem w Moskwie. Razem z Carlem Bernsteinem napisał biografię Jana Pawła II "Sua Santita" (1996, wyd. polskie "Jego Świątobliwość", 1999). Ostatnio wydał "La confessione" ("Wyznanie") - wywiad z księdzem homoseksualistą - oraz "Il ritorno di Dio" ("Powrót Boga") - książkę o katolicyzmie włoskim.