Z dziejów Kościoła w Szwajcarii

**103. Szwajcaria 5-6.06.2004**

publikacja 13.06.2005 23:49

Materiał pochodzi ze strony Artura Marka Wójtowicza: www.szwajcar.opoka.org

Starożytność
Mówiąc o początkach chrześcijaństwa w dzisiejszej Szwajcarii należałoby cofnąć się aż do czasów rzymskich. Z pewnych przekazów średniowiecznych jest nam wiadomo, że w południowym Ticino Ewangelię głosił już Apostoł Barnaba. Zaś do Genewy Ewangelię przyniósł sam Apostoł Piotr, lub ktoś z jego szkoły. Chrześcijaństwo przybyło do Szwajcarji jako towarzyszka kultury rzymskiej.

160 - Zostaje mianowany pierwszy biskup (S. Lucius) dla diecezji Chur.
III. stulecie - Burgundzi przebywający z wschodniej wyspy Bornholm przez Niemcy docierają do Szwajcarii.
340 - Zostaje mianowany pierwszy biskup (Justinianus?) dla diecezji Basel.
380 - Zostaje mianowany pierwszy biskup (Theodor) dla diecezji Sitten (Sion).
400 - Zostaje mianowany pierwszy biskup (Isaak) dla diecezji Genewa
Vor dem 520 - Zostaje mianowany pierwszy biskup dla diecezji Lozanna ( Ursinus).
600 - Zostaje mianowany pierwszy biskup (Gaudentius?) dla diecezji Konstancja.
VII. stulecie - Chrystianizacja Szwajcarii przezNiemców (biskupstwa: Basel i Konstancja). W retyckiej części południowej Szwajcarii pojawiają się Longobardzi. Zostaje również utworzona szkoła dla szlachcianek w Cazis.
VIII./IX. stulecie - Zostają utworzone klasztory w Reichenau, St. Gallen i Lucernie.
IX. stulecie - W burgundzkiej części Szwajcarii zostaje utworzone najbardziej znane opactwo w St. Maurice (Agaunum).

Średniowiecze
1000 - Król Rudolf III. von Hochburgund (993 - 1032) podnosi biskupów Basel i Sitten (Sion VS) do rangi książąt (Reichsfürsten).
1011 - Biskup Lozanny zostaje podniesiony do rangi księcia (Reichsfürsten).
1032 - Biskup Genewy zostaje podniesiony do rangi hrabiego (Grafen).
1071 - Zostaje utworzone opactwo w St. Gallen a także wyświęcony biskup dla diecezji Chur (ChartSang III, Nr. 882)

* * *

W szwajcarskiej diecezji Basel granice zawierają się od Basel i Rhein aż do Flumental, poprzez łańcuchy górskie Jurydo jeziora Biel, przekraczając te łańcuchy, a następnie cała Jura, mniej więcej granice dzisiejszych kantonów Bern i Neuenburg (Neuchâtel). Biskupstwo Lozanna umiejscowione jest od wschodu na zachód między diecezją Konstancja a Basel. Diecezja Genewa leżała w dużej mierze po za granicami dzisiejszej Szwajcarii. Granice diecezji Sion miały kształt dzisiejszych granic tejże diecezji. Biskupstwo Chur na północy sięgało granicami diecezji Konstancja, poprzez kanton St. Gallen, austryjacki Vorarlberg (z wyjątkiem Bregencji) i Liechtenstein. Kanton Tessin (Ticino) w całości wchodził w skład diecezji Como we Włoszech.

900 - 1300 - Czas powstawania nowych klasztorów.
1096 - 99 - Pierwsza wyprawa krzyżowa. Rycerstwo które się przyłancza pochodzi w dużej mierze z burgundzkiej części Szwajcarii.
1147 - 49 - Druga wyprawa krzyżowa. Św. Bernard z Clairvaux werbuje rycerstwo szwajcarskie. Zimą 1146 przybywa do Konstancji i głosi kazania w Winterthur i Zurichu. Wyprawa jest organizowana przez cesarza Konrad III. oraz biskupa Basel Ortlieba.
1189 - Trzecia wyprawa krzyżowa pod dowództwem cesarza Fryderyka I Barbarossy, szlachty niemieckiej i hrabiów von Kyburg, Habsburg, Neuenburg (Neuchâtel), Książąt von Zähringen i Burgundii, a także biskupa Henryka z Basel (zmarłego na dżumę niedaleko Ptolomais ).
1202 - 04 - Czwartej wyprawie krzyżowej towarzyszą biskup z Basel, Lüthold i Król Andrzej z Węgier. Następnie przyłanczają się "Panowie" z Villens, Blonay, Grandson i Ärnen, hrabia z Rapperswil i biskup Berchtold z Lozanny.
1225 - Zakon Krzyżacki buduje zamki w Fräschels FR, Köniz BE, Basel, Hitzkirch, Tannenfels, Altishofen Lu.
1228 - 29 - Piąta wyprawa krzyżowa
1291 - Kantony Uri, Schwyz i Unterwalden tworzą Konfederację Helvecką.
Do roku 1300 - Zakony rycerskie są w: Biel BE, Zürich, Bubikon ZH, Küssnacht ZH, Wädenswil, Freiburg, Magnedens Fr, Montbrelle Fr, Basel, Biberstein AG, Klingnau AG, Leuggern AG, Rheinfelden AG, Tobel TG, Misox GR, Sottoceneri Malcantone TI, Chavornay VD, Moudou VD, Salgesch VS, Chompsiere GE.
1309 - 1376 - Kardynał hrabia Robert von Genf po ważnym głosowaniu zostaje wybrany na papieża i przyjmuje imię Klemensa VII. Rezyduje w Awinionie.
1332 - Do Konfederacji Helveckiej przyłancza się Lucerna.
1351 - Do Konfederacji Helveckiej przyłancza się Zürich.
1352 - Do Konfederacji Helveckiej przyłancza się Glarus i Zug
1353 - Do Konfederacji Helveckiej przyłancza się Bern .
1409 - Sobór w Pizie.
1431 - 1460 - We włoskiej części Szwajcarii (Ticino) odbywa się proces 40 czarownic.
1447 - 1458 - Papieże Mikołaj V. i Kalikst III. werbują szwjcarskich żołnierzy.
1464 - W austryjackim mieście Rapperswil (dziś należy on do Szwajcarii) zostają przyjęte pod ochronę 4 kantony: Uri, Schwyz, Unterwalden i Glarus.
1481 - Do Konfederacji Helveckiej przyłancza się Freiburg i Solothurn.
1501 - Do Konfederacji Helveckiej przyłancza się h Basel - miasto, Basel - kraina i Schaffhausen.
1513 - Do Konfederacji Helveckiej przyłancza się Appenzell Ausserhoden i Innerhoden.
6 Mai 1527 - Sacco di Roma - hiszpańskie i niemieckie oddziały Karola V. rozpoczynają wojnę przeciwko papieżowi Klemensowi VII. Była to największa bitwa, w której zginęli wszyscy gwardziści szwajcarscy broniący siedziby papieża.

Reformacja „czyja władza, tego religia”
W 1523 r.
wystąpił w Zurich tokenburczyk Ulrich Zwingli ze swoim programem reform. Urodził się on 1. stycznia 1484 roku w Toggenburgu. Zwingli otrzymał w: Basel, Bernie i Wiedniu humanistyczno - teologiczne wykształcenie (1490 - 1516). Początkowo był kapłanem w kantonie Glarus i w Einsiedeln (od 1516). A ostatecznie w Zurich (od 1518)
od 1518 r. - W St. Gallen propagował naukę Zwingliego jego przyjaciel wykształcony humanista Joachim von Watt (Vadian). Z St. Gallen tego typu nowinki przedostały się do sąsiedniego Appenzell. W Toggenburg i w kantonie Glarus żywo rozwijała się nauka Zwingliego.
1520 - W duchu i idei Zwingliego przemawiał w Bernie w kościele St. Vinzenz - Münster, humanista Berchtold Haller. Zaraz po Bernie naukę przejęły Basel i Schaffhausen.
29. styczeń 1523 - dysputy między Zwinglim a radą miasta Zurich.
październik 1523 - druga dysputa między Zwinglim a radą miasta Zurich (dyskusje o obrazach i "sprzedaży mszy świętych")
1523 - Przyjaciel i uczeń Zwingliego, Johann Comander (proboszcz kościoła św. Marcina) przeprowadza reformację w Gryzonii (Graubünden).
grudzień 1524 - W Zurichu zostają klasztory zniesione, a w Wielki Czwartek 1525 r. Msza święta.
1531 - W listopadzie niedaleko Kappel (Kanton Zurich) stanęły na przeciwko siebie oddziały protestantów i katolików. W tym samym roku opat Diethelm Blarer von Wartensee przyłączył ponownie pod katolickie władanie ziemie do niego należące. Niestety w Turgowii (Turgau) posiadłości Księcia - opata dostały się pod władanie protestantów.
1533 - 50 Reformacja w Tessin (Ticino), 1533 - Lugano, 1540 - Locarno, 1550 - Bellinzona.
1536 - Jan Kalwin organizuje nowy kościół w Genewie.
1545 - 1563 Po Soborze Trydenckim zostaje reformacja ograniczona przez katolików.
1553 - Kalwin organizuje proces przeciwko hiszpańskiemu doktorowi Michałowi Servet. Servet jako heretyk zostaje spalony.
1555 - W hrabiostwie Toggenburg utrzymuje się samodzielny klasztor katolicki w St. Johann.
1564 - śmierć Kalwina
1570 - Karol Boromeusz przybywa z Einsiedeln (przez Toggenburg) jako wizytator do St. Gallen a dalej do Hohenems.
1579 - Papież Grzegorz XIII. (1572 - 85) ustanawia Nuncjusza Jana Franciszka Bonhomini (od 1572 biskupa Vercelli) w Lucernie.
24. styczeń 1656 - . Berneńskie oddziały zostają pokonane przez katolików w krwawej bitwie pod Villmergen (Kanton Lucerna. Poległo 573 protestantów, 396 rannych i 60 uwięzinych, podczas gdy katolicy stracili tylko 28 i 300 mieli rannych. marzec 1656 - Pokój badeńskimiędzy katolikami a protestantami.
25 lipiec 1712 - Wojna między kantonami Bern i Zurich przeciwko katolikom z Lucerny pod Villmergen. Katolicy zostali pokonani.
9 sierpień 1712 - Pokój pod Aarau AG: Toggenburg wychodzi spod władzy Zurich i Berna.
1736 - Pierwsza loża masońska w Genewie.
1769 - W Szwajcarii jest już Wielka Loża, zaś w niemieckojęzycznej części jest już 15 loży. W kalwinistycznej Genewie aż do tego roku była kara śmierci za sprawowanie Eucharystii. W tym roku do Genewa przybyło 700 księży uciekinierów.
1798 - Francuskie oddziały maszerują przez Szwajcarię, zaś Napoleon ustala polityczne i kościelne struktury w Szwajcarii, tworząc tym samym Republikę Helwecką. Z opackich ziemii ( z wyjątkiem Thurgau), Toggenburga aż do Wattwil, dolina Renu, aż do Rüthi, oraz oba półkantony Appenzell zostaje stworzony Kanton Säntis.
1803 - Do Konfederacji Helweckiej przystępują kantony: St. Gallen, Graubünden, Aargau, Thurgau, Tessin (Ticino), Waadt (Vaud).
1811 - Damy (szlachcianki) zostają usunięte z kantonu St. Gallen.
1815 - Kongres Wiedeński. Szwajcaria staje się państwem neutralnym Z katolickiego Księstwa Savoy zostaje wydzielona część i powstaje kanton Genewa. Do Konfederacji Helweckiej przystępują kantony: Wallis, Neuchâtel, Geneve.
1819 - Papież VII. ustanawia biskupstwo w Genewie.
1819 - 45 - Biskupstwo Lozanna - Genewa. Siedziba biskupia pozostaje w Freiburgu.
1824 - We wrześniubiskup z Chur, Karl Rudolf von Buol - Schauenstein, zostaje automatycznie biskupem St. Gallen i 16. października zostaje wprowadzony do katedry.
7 maj 1828 - papież Leon XII. tworzy poprzez Biuletyn "Inter pracipua" biskupstwo w Bazylei (Basel).
1840 - Pierwszy Opat - Biskup w St. Maurice.
1847 - papież Pius IX tworzy diecezję St. Gallen. 29. czerwca zostaje w Chur wyświęcony pierwszy biskup dla St. Gallen Johannes Petrus Mixer.
1847 - 1918 "Kulturkampf" w Szwajcarii.
1848 - Nowe postanowienia Rządu. Art. 58: "Zakon Jezuitów i wszystkie jego odłamy mają zakaz przebywania na terenie Szwajcarii"
1870 - 86 - Czas Kulturkampfu.
od 1924 - istnieje diecezja Lozanna - Genewa - Freiburg.
1971 - Powstaje diecezja Lugano (odłączona od diecezji Bazylea).
1979 - Powstaje kanton Jura (odłączony od kantonu Bern).
1997 - Oddzielenie Księstwa Liechtenstein od diecezji Chur.

Kościół katolicki w Szwajcarii ma troszeczkę inne struktury niż kościoły narodowe. W Bernie rezyduje Nuncjusz Apostolski. Ale nie istnieje konkordat podpisany z całą Szwajcarią, lecz z każdą z diecezji osobno. Dlatego też każde z biskupstw ma oddzielne reguły dotyczące wyboru biskupa. W biskupstwie Freiburg - Lozanna - Genewa biskup jest nominowany przez Rzym. W diecezji Bazylea przedstawiciele kantonów przedstawiają kandydatów, lecz ada miasta ma prawo veta. W diecezji St. Gallen Kanton wystawia listę z kandydatami, lecz wybór zależy od papieża. W diecezji Chur jest biskup - koadiuktor. Arcybiskup Liechtensteinu nie należy do Konferencji Episkopatu Szwajcarii. I tutaj może powstać prawnicze pytanie: "Które z biskupstw jest najważniejsze?" Odpowiedź jest prosta: "Te biskupstwo, które ma największą liczbe kantonów na swoim terenie. Czyli diecezja Bazylea." Natomiast prawo apelacji jest zgodne z ruchem wskazówek zegara. Do Konferencji Episkopatu należą również dwaj opaci: Opat z Einsiedeln (który nie może zostać wybrany biskupem) i opat z St. Maurice (który może być biskupem).

Źródła:
Beat Bühler, Referat:
Kirchengeschichte im Pastoralkurs 2002/2003
Chronik der Schweiz, Chronik Verlag 1987
Theodor Schwegler OSB, Geschichte der Katholischen Kirche der Schweiz, Schlieren - Zürich 1935.