Zwyczajowo propozycje objęte były tajemnicą i przekazywane papieżowi do uwzględnienia w redakcji posynodalnej adhortacji apostolskiej. Benedykt XVI otrzymał łaciński oryginał propozycji. Równocześnie zdecydował, by jego włoska wersja robocza została podana do publicznej wiadomości. Tekst składa się ze wstępu, 3 części i zakończenia. W sumie obejmuje 50 propozycji.



Wstęp – propozycje 1-2

Ojcowie synodalni wymieniają tu dokumenty, które wraz z zakończeniem XI Zgromadzenia Zwyczajnego Synodu Biskupów zostaną przekazane Ojcu Świętemu. Znajdują się wśród nich między innymi: lineamenta, instrumentum laboris, wszystkie wystąpienia uczestników synodu – zarówno te wygłoszone jak i przekazane na piśmie – oraz relacje z grup roboczych. Ojcowie synodalni zwracają się do Benedykta XVI z prośbą o przygotowanie dokumentu mówiącego o tajemnicy Eucharystii w życiu i misji Kościoła.

Druga propozycja jest swoistego rodzaju oceną reformy liturgicznej II Soboru Watykańskiego. Biskupi przypominają, że synod dostrzegł dobroczynny wpływ reformy liturgicznej na życie Kościoła. Podkreśliła ona piękno celebracji eucharystycznej przejawiające się w liturgii. Fakt, że pojawiają się nadużycia nie może przyćmić znaczenia reformy soborowej, której bogactwo – jak zaznaczają ojcowie synodalni – nie zostało jeszcze do końca odkryte.



Część I: „Lud Boży wychowywany do wiary w Eucharystię” –propozycje 3-17

Część pierwsza rozpoczyna się od refleksji teologicznej. Wychodząc od rytuałów żydowskich ojcowie synodalni mówią o novum tajemnicy paschalnej. Przypominają, że Eucharystia wzmacnia w nas „dynamizm paschalny” i naszą chrześcijańską tożsamość. Z Jezusem przechodzimy od śmierci do życia, z niewoli do wolności, ze smutku ku radości. Zjednoczeni ze Zmartwychwstałym Chrystusem codziennie możemy nieść nasz krzyż i wytrwale iść za Nim. Propozycje wskazują na wielki dar jakim jest Eucharystia. W niej w pełni wyraża się tajemnica miłości Boga względem człowieka i wypełnia się jego zbawczy plan. Dokument zachęca kapłanów do podejmowania wszelkich starań, aby wierni mieli możliwość uczestnictwa w Mszach świętych. Zarazem dziękuje tym księżom, którzy mimo różnych przeszkód i trudności, z wielkim oddaniem niosą Chrystusa eucharystycznego wiernym. Piąta z propozycji wskazuje na zasadniczy związek między Eucharystią, a istnieniem Kościoła. Eucharystia jest widzialnym znakiem jedności i różnorodności Kościoła, dlatego może być punktem dialogu zarówno z Prawosławiem, jak i z Kościołami powstałymi w wyniku Reformacji.

Ojcowie synodalni zachęcają do organizowania adoracji eucharystycznych. Przypominają, że do tej formy modlitwy bardzo zachęcał Jan Paweł II. Podkreślają, że dobrze przeżyta adoracja eucharystyczna wzmacnia wiernych w ich wierze, miłości oraz służbie bliźnim. Pełnym nadziei znakiem ojcowie synodalni nazywają otwarcie na adorację ludzi młodych. Zachęcają biskupów do ułatwiania wiernym nawiedzania Najświętszego Sakramentu. Wskazują zarazem, że adoracja eucharystyczna może być dobrym przygotowaniem do I Komunii Św. Biskupi wskazują na związek Eucharystii z innymi sakramentami. Dostrzegają potrzebę odnowionej pedagogii nawrócenia, która przywróciłaby praktykę częstszej, indywidualnej spowiedzi. Zachęcają księży do hojnej posługi w konfesjonale. Przypominają zarazem, że zbiorowe rozgrzeszenia mogą być udzielane tylko w ściśle określonych prawem sytuacjach. Mówi o nich Motu Proprio Misericordia Dei, Jana Pawła II. Ojcowie synodalni podkreślają zarazem potrzebę odkrycia na nowo wymiaru pojednania obecnego podczas każdej Mszy św. Mówiąc o potrzebie obudzenia w wiernych poczucia grzechu podkreślają, że pożyteczne mogą tu być nabożeństwa pokutne oraz praktyczne korzystanie z odpustów. Synod zachęca do prowadzenia odnowionej katechezy na temat odpustów.

Jednoczące działanie Eucharystii ukazane jest również w kontekście sakramentu małżeństwa. W kulturach poligamicznych synod wskazuje na potrzebę katechetycznej pomocy, aby wierni, którzy chcą przyjąć chrześcijaństwo byli gotowi otworzyć się również na radykalizm ewangelii. Natomiast tam, gdzie odczuwa się dotkliwy brak kapłanów zalecają organizowanie nabożeństw słowa, jednak w formie odmiennej od Mszy. Decyzję co do organizowania Liturgii Słowa z udzielaniem przez świeckich Komunii świętej gdy brak kapłana, ojcowie synodalni pozostawiają w gestii poszczególnych biskupów i przełożonych zakonnych. Podkreślają jednak, że wierni muszą mieć jasno wytłumaczoną różnicę między Eucharystią, a nabożeństwem z udzielaniem Komunii św.

Ojcowie synodalni potwierdzili znaczenie celibatu w praktyce Kościoła łacińskiego i potrzebę wyjaśnienia jej wiernym. Zaznaczyli jednocześnie konieczność poszanowania tradycji Kościołów wschodnich. Odnosząc się do propozycji udzielania święceń kapłańskich „viri probati” ojcowie synodalni stwierdzają, że „jest to droga którą postanowiono nie iść”. Wiele miejsca poświęcono duszpasterstwu powołaniowemu. Proponuje się między innymi szczególną opiekę duchową nad ministrantami, upowszechnienie adoracji eucharystycznej w intencji powołań, organizowanie w poszczególnych diecezjach centrów powołaniowych i niższych seminariów duchownych. Ojcowie synodalni zwracają też uwagę, że młodzieży trzeba odważnie ukazywać radykalizm chrześcijańskiego orędzia prowadzącego do pójścia za Chrystusem. Wskazują też na znaczenie rodziny jako miejsca kształtującego powołania.

W rozdziale poświęconym katechezie i mistagogii ojcowie synodalni proponują większą integrację sakramentów inicjacji chrześcijańskiej oraz pogłębienie teologiczne i duszpasterskie bierzmowania. Na nowo należy przemyśleć właściwy wiek, w którym udzielany jest ten sakrament oraz to, czy w obrządku łacińskim Pierwsza Komunia św. nie powinna następować po Bierzmowaniu.

Ojcowie synodalni podkreślają znaczenie Eucharystii dla duszpasterstwa i proponują wprowadzanie nowych form katechezy, dostosowanych do różnych sytuacji i kultur. Zwracają uwagą na rolę rodziny we wprowadzaniu dzieci w tajemnice sakramentalne, zwłaszcza Eucharystii oraz ścisłego wiązania wiary i sakramentów. Podkreślają znaczenie rodziny w przygotowaniu do przyjęcia I Komunii św. W katechezie należy ukazywać święte obrzędy w świetle wydarzeń biblijnych, zwrócić uwagę na znak sakramentalny i związek z życiem codziennym. Postuluje się także opracowanie Kompendium Eucharystycznego. Powinno ono ukazywać elementy liturgiczne, doktrynalne, katechetyczne i pobożnościowe jeśli chodzi o Eucharystię, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nauczanie patrystyczne. W Kompendium Eucharystycznym dobrze powinny być omówione modlitwy eucharystyczne.



Część II: „Udział Ludu Bożego w celebracji Eucharystycznej” - propozycje 18 – 37

Druga część „propositiones” dotyczy udziału Ludu Bożego w sprawowaniu Eucharystii. Podkreślono ścisły związek łączący Słowo Boże z Eucharystią. Dla zrozumienia tej prawdy przez wiernych potrzeba lepszej katechezy biblijnej, a także homilii komentujących czytania bądź kazań tematycznych, poświęconych poszczególnym zagadnieniom wiary chrześcijańskiej. Przypomina się, że nieznajomość Pisma Świętego jest jednoznaczna z nieznajomością Chrystusa. Ojcowie synodalni przypominają znaczenie lectio divina. Podkreślają zarazem, że wierni muszą rozumieć sens poszczególnych modlitw i gestów liturgicznych.

Wynika to także z zasady „lex orandi, lex credendi”. Biskupi precyzują też sformułowanie: „Kościół czyni Eucharystię” na „Eucharystia czyni Kościół”. Podkreśla się także misyjny charakter Eucharystii, stąd wskazanie do opracowania takich formuł rozesłania na zakończenie Mszy św., które będą podkreślały przedłużenie Eucharystii w życiu wierzących. Biskupi zwracają uwagę, że należałoby się także zatroszczyć o bardziej aktywne uczestnictwo wiernych w liturgii, między innymi poprzez większą inkulturację. Potrzeba przy tym jednoznacznego przeciwdziałania ze strony biskupów nadużyciom w sprawowaniu Eucharystii w postaci, na przykład, zastępowania tekstów liturgicznych innymi treściami.

Także architektura i sztuka otaczające miejsce celebracji powinny być odpowiednio dobrane, a miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu godne i widoczne. Odpowiednie miejsce sprawowania Mszy należy szczególnie uwzględniać w przypadku transmitowania liturgii przez środki społecznego przekazu.

Synod ze szczególnym naciskiem podkreśla rolę niedzieli jako Dnia Pańskiego. Jego świętowanie nie ogranicza się do udziału w mszy, ale obejmuje także odnowienie relacji z samymi sobą i bliźnimi. Zakłada też, że niedziela jest dniem odpoczynku od pracy. Podkreśla się znaczenie innych rodzajów modlitwy liturgicznej czy wspólnotowej, które należy upowszechniać wśród wiernych. Podkreśla się jednocześnie, że liturgia sprawowana w małych wspólnotach zawsze musi łączyć, a nie dzielić – choćby przez używanie specyficznych gestów - ludzi biorących udział we wspólnej liturgii. Synod przypomniał także specyficzne zadania dotyczące posług liturgicznych prezbitera, diakona czy akolity i lektora.

W wielokulturowych i zlaicyzowanych metropoliach należy zadbać o odpowiednie wytłumaczenie znaczenia przystępowania do Komunii świętej tak, by sakrament ten nie był udziałem osób przypadkowych. W liturgiach sprawowanych podczas spotkań międzynarodowych Synod proponuje stosowanie – zwłaszcza w modlitwach eucharystycznych – języka łacińskiego, bądź chorału gregoriańskiego. Byłoby to znakiem jedności Kościoła. Zarazem zaleca przygotowywania tak seminarzystów jak i wiernych do pełnego zrozumienia korzystania z modlitw po łacinie. Ojcowie synodalni nie wykluczają możliwości sprawowania liturgii przy dużej liczbie wiernych, jednak podkreślają, że takie celebracje muszą być szczególnie dobrze przygotowane.



Część III: „Misja Ludu Bożego karmionego Eucharystią” – propozycje 38-49

W trzeciej część tekstu zaproponowanego przez ojców synodalnych znajdujemy wyrazy wdzięczności dla kapłanów, diakonów i wszystkich osób pomagających w przygotowaniu i celebrowaniu Mszy. Księżom zaleca się codzienne jej odprawianie, nawet gdy brak wiernych. Przypomina się, że duchowość eucharystyczna musi obejmować całe życie.

Dalej podjęto sprawę rozwiedzionych, którzy zawarli powtórne związki. Podkreślono nierozerwalność sakramentu małżeństwa. Ludzie żyjący w powtórnych związkach nie mogą być dopuszczeni do komunii, ponieważ nie żyją w zgodzie ze Słowem Bożym, jednak należą do Kościoła. Powinni chodzić na Mszę, adorować Najświętszy sakrament, modlić się, uczestniczyć w życiu wspólnoty. Sądy kościelne winny gruntownie badać, czy ich małżeństwo było ważne. Synod zachęca biskupów do organizowania dobrze funkcjonujących trybunałów kościelnych. Duszpasterze mają też dbać o dobre przygotowanie narzeczonych do małżeństwa.

Kolejna propozycja dotyczy dopuszczenia do komunii chrześcijan innych wyznań. Całkowicie wyklucza ekumeniczną koncelebrację. Pod pewnymi ściśle określonymi warunkami, dopuszczenie niekatolickich chrześcijan do sakramentów Eucharystii, pokuty i namaszczenia chorych jest możliwe i nawet wskazane.

Następne propozycje wskazują, że Eucharystia jest źródłem misji i przyczynia się do uświęcenia świata. Należy ułatwiać udział w Eucharystii chorym, niepełnosprawnym umysłowo i migrantom. Kolejna propozycja dotyczy „eucharystycznej konsekwencji” polityków. Jeśli chcą przystępować do komunii, nie mogą popierać ustaw niezgodnych z integralnym dobrem człowieka i prawem naturalnym. Przypomina się, że nie można oddzielać życia publicznego od jego sfery prywatnej. Dalej mowa jest o związkach Eucharystii z ekologią i jej wymiarze społecznym oraz jej znaczeniu dla pojednania narodów rozdzielonych konfliktami. Każdy kto uczestniczy w Eucharystii musi aktywnie angażować się w budowanie pokoju w naszym świecie naznaczonym przemocą i wojnami, a obecnie także terroryzmem, korupcją i wykorzystywaniem seksualnym. Warunkiem budowania prawdziwego pokoju jest przywrócenie sprawiedliwości, pojednanie i przebaczenie. Ojcowie synodalni podkreślają, że pomocą dla wiernych w budowaniu społeczeństwa opartego na prawdzie i sprawiedliwości może być katolicka nauka społeczna.



Zakończenie – propozycja 50

Kościół widzi w Maryi „niewiastę eucharystyczną”. Chrześcijanie zawierzają Maryi, Matce Kościoła swoje życie i posługę.