Ewangelia rodziny, trudne sytuacje rodzinne oraz wychowanie do życia i wiary w rodzinie – to trzy główne osie, wokół których osnuty jest dokument. Zawiera on i syntetyzuje odpowiedzi na kwestionariusz o małżeństwie i rodzinie, nadesłane do Watykanu z całego świata. „Duszpasterstwo rodzin w obliczu nowych wyzwań to główne zadanie, jakiemu będą musieli sprostać ojcowie synodalni” – mówił na prezentacji abp Bruno Forte, sekretarz specjalny Synodu. 

„Charakter duszpasterski, jaki Papież Franciszek pragnie nadać zbliżającemu się Synodowi, widać w tym dokumencie wyraźnie – mówił w czasie prezentacji abp Forte. – Nie będzie poddawać się pod dyskusję nauczania Kościoła, wielokrotnie potwierdzonego w minionych latach w różnych wystąpieniach Magisterium. Chodzi o refleksję nad duszpasterskimi sposobami aplikacji tego nauczania i nad tym, w jaki sposób je na nowo proponować, zaczynając choćby od nowego języka. Podkreśla się ponadto, że działanie Kościoła wobec osób znajdujących się w trudnej czy nieuregulowanej sytuacji rodzinnej powinno odzwierciedlać miłosierdzie, z jakim Bóg traktuje wszystkie swoje dzieci. Nie ma to jednak nic wspólnego z banalizującym sloganem «katolickiego rozwodu», o którym wielu mówiło, że zaproponuje go Synod. Medycyna miłosierdzia nigdy nie ma na celu przyczynić się do zatonięcia statku, ale zawsze dąży do uratowania go z burzy i zaproponowania rozbitkom odpowiedniego przyjęcia, troski i niezbędnej pomocy. Jeśli nie zrozumie się tej podstawowej intencji, nieodwracalnie wypaczy się to, co ten Synod będzie mógł powiedzieć o sytuacji osób w separacji, rozwiedzionych, rozwodników żyjących w nowych związkach czy też na temat konkubinatu i związków osób tej samej płci”. 

Abp Forte wskazał jednocześnie, że ważnym wyzwaniem staje się współcześnie otwarcie na życie i wychowanie do wiary w rodzinie. Trzeba tu nowego zaangażowania duszpasterskiego. Przypomniał zarazem, że nauczanie Kościoła na temat rodziny jest wciąż niewystarczająco znane, także wśród samych księży. 

„W niektórych regionach świata mentalność antykoncepcyjna i rozpowszechnienie indywidualistycznego modelu antropologii determinują znaczny spadek demograficzny – zaznaczył sekretarz specjalny Synodu. – Nie bierze się jednak wystarczająco pod uwagę jego konsekwencji społecznych i ludzkich. Polityka denatalistyczna obniża jakość relacji między małżonkami oraz relacji międzypokoleniowych. Stąd też Kościół w swej duszpasterskiej trosce podejmuje refleksję na tym, jak można wzmocnić mentalność bardziej otwartą na życie. To wyzwanie jest stawką w grze, gdyż idzie o przyszłość człowieka, stąd też zaangażowanie wspólnoty chrześcijańskiej na tym obszarze nabiera dziś szczególnego znaczenia w służbie człowiekowi i jego przyszłości. Instrumentum laboris zachęca tutaj do ponownego odkrycia przesłania encykliki Pawła VI Humane vitae, tyleż samo kontestowanej, co niezrozumianej i mało znanej”. 

W czasie watykańskiej prezentacji Instrumentum laboris przypomniano, że Synod o rodzinie będzie przebiegał dwuetapowo. Owoce tegorocznego Zgromadzenia Nadzwyczajnego Synodu Biskupów zostaną wykorzystane do przygotowania dokumentu roboczego na Zgromadzenie Zwyczajne w roku 2015. Dopiero po nim opublikowany zostanie zaaprobowany przez Papieża dokument końcowy. 

***

Szerzej zawartość Instrumentum Laboris omawia KAI:

Kard. Lorenzo Baldisseri, sekretarz generalny Synodu Biskupów poinformował, że rezultaty pierwszego etapu - tegorocznego Zgromadzenia Nadzwyczajnego Synodu Biskupów o rodzinie zostaną wykorzystane do przygotowania kolejnego Instrumentum laboris Zgromadzenia Zwyczajnego w roku 2015, po którym z kolei zostanie opublikowany zaaprobowany przez papieża dokument końcowy. Kardynał przypomniał, że prezentowany dzisiaj dokument jest rezultatem odpowiedzi na 39 pytań kwestionariusza przygotowawczego, jakie napłynęły do Watykanu z całego świata. Jednocześnie ogłosił datę i temat Zgromadzenia Zwyczajnego w październiku 2015 roku.

Przedstawiając "Instrumentum laboris" obecnego Synodu kard. Baldisseri wyróżnił w nim trzy części.

Pierwsza poświęcona jest Ewangelii rodziny, która wypływa z Bożego planu, znajomości Pisma św., nauczania Kościoła, prawa naturalnego oraz powołania chrześcijańskiego. Zaznaczono, że słaba znajomość nauczania Kościoła wymaga od osób pracujących w duszpasterstwie lepszego przygotowania oraz zaangażowania, sprzyjających jego zrozumieniu przez wiernych. Jednocześnie wskazano na konieczność pomagania ludziom młodym w budowaniu życia rodzinnego. 

Druga część dokumentu roboczego Synodu mówi o wyzwaniach duszpasterskich związanych z rodziną. Wskazano między innymi na kryzys wiary, wewnętrzne sytuacje kryzysowe, naciski zewnętrzne oraz inne kwestie. Podkreślono odpowiedzialność pasterzy za przygotowanie do małżeństwa, aby decyzja narzeczonych stała się dojrzalszą, w świetle wiary w Pana Jezusa.

W "Instrumentum laboris" rozważono także pewne trudne sytuacje duszpasterskie, w tym związki nieformalne, problem osób rozwiedzionych i żyjących w separacji, rozwiedzionych żyjących w nowych związkach cywilnych, kwestię ich dzieci, matek samotnych, osób znajdujących się w nieuregulowanej sytuacji kanonicznej oraz ludzi niewierzących lub niepraktykujących proszących o sakrament małżeństwa. 

W obrębie tzw. trudnych sytuacji małżeńskich dostrzeżono wiele cierpień a także świadectw szczerej miłości (n.80). Kard. Baldisseri jest przekonany, że konieczne jest umożliwienie osobom zranionym uleczenia i pojednania, że potrzebne jest duszpasterstwo, które mogłoby zaoferować miłosierdzie, którego Bóg udziela wszystkim. W "Instrumentum laboris" czytamy, że chodzi o "proponowanie, a nie narzucanie, towarzyszenie a nie naleganie, zapraszanie a nie usuwanie, niepokojenie a nie pozbawianie złudzeń" (n. 109). 

Sekretarz generalny Synodu Biskupów zaznaczył, że Kościół poczuwa się do obowiązku towarzyszenia parom żyjącym w związkach nieformalnych, ufając, że może im dopomóc w podjęciu odpowiedzialności takiej, jak zawarcie małżeństwa. Mówiąc o sytuacji osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach kard. Baldisseri wskazał na potrzebę uproszczenia i usprawnienia procedur sądowych orzekania nieważności małżeństwa. W odniesieniu do ludzi niewierzących lub niepraktykujących proszących o sakrament małżeństwa wskazano na konieczność lepszego przygotowania podczas kursów a także towarzyszenia małżonkom po ślubie. Nie pominięto problemów związków osób tej samej płci, dostrzegając potrzebę otoczenia ich troską duszpasterską, a zwłaszcza dzieci, które żyją w takim kontekście. 

Trzecia część "Instrumentum laboris" porusza kwestie związane z otwartością na życie, w tym słabą znajomość encykliki Pawła VI "Humanae vitae". Konieczne jest ukazanie jest jej pozytywnych podstaw - odpowiedzialnego ojcostwa i macierzyństwa. Mowa jest w niej także o wychowaniu w rodzinie do wiary, w tym w tzw. trudnych sytuacjach rodzinnych, odbijających się na dzieciach. 

Kard. Baldisseri podkreślił, że tematy, których nie ujęto w obecnym "Instrumentum laboris" będą podjęte podczas Zwyczajnego Zgromadzenia Synodu Biskupów w dniach 4-25 października 2015 roku. Jego temat będzie brzmiał "Jezus Chrystus objawia tajemnicę i powołanie rodziny". Będzie ono stanowiło trzeci etap procesu refleksji o rodzinie (pierwszym był konsystorz w lutym b.r., drugim tegoroczny synod nadzwyczajny). Dodał, że rezultaty pierwszego etapu - tegorocznego Zgromadzenia Nadzwyczajnego Synodu Biskupów o rodzinie zostaną wykorzystane do przygotowania "Instrumentum laboris" Zgromadzenia Zwyczajnego w roku 2015, po którym z kolei zostanie opublikowany zaaprobowany przez papieża dokument końcowy. 

Sekretarz generalny Synodu Biskupów podkreślił, że 28 września planowany jest dzień modlitwy w intencji prac tego gremium. Natomiast podczas obrad Synodu w kaplicy Salus Populi Romani bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie trwać będzie adoracja Najświętszego Sakramentu. Zachęcił wiernych na całym świecie, a zwłaszcza mnichów i mniszki zakonów kontemplacyjnych do modlitwy w intencji prac Synodu. st (KAI) / Watykan