Nowe fakty i nowe pytania

Andrzej Grajewski

GN 20/2014 |

publikacja 15.05.2014 00:15

Zakończone przez IPN śledztwo w sprawie zamachu na życie Jana Pawła II nie odpowiedziało na pytanie, kto zlecił zabójstwo papieża. Wyjaśniło jednak, że zamach był wynikiem działania „związku przestępczego o charakterze zbrojnym”, w którym kluczową rolę odgrywali funkcjonariusze bułgarskich komunistycznych służb specjalnych.

Prokurator Michał Skwara z katowickiego oddziału IPN podpisuje postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie zamachu na życie Jana Pawła II roman koszowski /gn Prokurator Michał Skwara z katowickiego oddziału IPN podpisuje postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie zamachu na życie Jana Pawła II

To ważne ustalenie, które w międzynarodowym obiegu prawnym pojawia się po raz pierwszy. Włoski wymiar sprawiedliwości, kilka razy próbujący wyjaśnić okoliczności przygotowania zamachu z 13 maja 1981 r., zdołał skazać jedynie bezpośredniego wykonawcę zamachu, tureckiego terrorystę Alego Agcę, oraz jednego z Turków, który dostarczył mu broń. Nie zdołał jednak udowodnić winy nawet Siergieja Antonowa, który jako jedyny z Bułgarów zasiadł na ławie oskarżonych. Sąd stwierdził, że zgromadzone dowody nie były wystarczające, aby go skazać. Prokurator Michał Skwara z pionu śledczego IPN w Katowicach od 3 kwietnia 2006 r. analizował materiał zgromadzony przez włoskie sądy. Na podstawie kwerendy dokumentów z archiwów byłych komunistycznych służb specjalnych i po przesłuchaniu wielu funkcjonariuszy tych służb poczynił także szereg nowych własnych ustaleń. Podpisane przez niego postanowienie o umorzeniu śledztwa S/12/06/Zk liczy 230 stron i poza uporządkowaniem znanych już faktów przynosi także szereg nowych ustaleń. Warto zwrócić uwagę na kilka z nich.

Antonow, czyli „Krum”

Jednym z najważniejszych ustaleń jest odnalezienie w materiałach udostępnionych przez bułgarskie służby specjalne pseudonimu operacyjnego Siergieja Antonowa, jednego z trzech Bułgarów, którzy pomagali Alemu Agcy w przygotowaniu zamachu, a później mieli zorganizować jego ucieczkę z Rzymu. Przez wiele lat Bułgarzy, a także wszystkie media, które w różny sposób dyskredytowały tzw. bułgarski ślad w zamachu na papieża, kwestionowali jakikolwiek związek Antonowa z komunistycznymi służbami specjalnymi. Prokurator Skwara odnalazł jednak w tajnej korespondencji między bułgarską służbą śledczą a służbą wywiadowczą z 1991 r. zapis, z którego wynika, że Antonow był identyfikowany jako tajny współpracownik bułgarskiego cywilnego wywiadu. Miał pseudonim „Krum” nr 11953. Ten pseudonim nie został wybrany przypadkowo. Stryjem Antonowa był ważny działacz komunistyczny Krum Antonow, który utrzymywał kontakty nawet z sekretarzem generalnym Bułgarskiej Partii Komunistycznej Todorem Żiwkowem. Prawdopodobnie jego protekcji oraz powiązaniom z wywiadem Antonow, który nie miał nawet ukończonych studiów wyższych, zawdzięczał lukratywną posadę przedstawiciela „Balcan Tourist” w Rzymie. Nie był więc osobą przypadkową, ale człowiekiem instytucjonalnie związanym z komunistycznymi służbami specjalnymi. Przez koneksje rodzinne znajdował się także w kręgu osób obdarzanych szczególnym zaufaniem. W tym kontekście zrozumiałe jest, dlaczego bułgarski wywiad natychmiast po aresztowaniu Alego Agcy, w czerwcu 1981 r., kiedy nikomu jeszcze nie śniło się o bułgarskim śladzie, opracował koncepcję operacji „Erozja 81”. Jej celem było zapobieżenie „oczernianiu postępowych sił i wspólnoty socjalistycznej” przez imperialistów z Zachodu. Zakładano wówczas, że zostanie podrobiony list Alego Agcy do lidera tureckich nacjonalistów Alpaslana Turkesha, w którym przyszły zamachowiec miał podziękować za „ojcowską troskę” i rzekome zorganizowanie ucieczki z Turcji. Wersja mówiąca o tym, że tureccy nacjonaliści sami wymyślili zamach na papieża, jest do tej pory konsekwentnie rozwijana przez środowiska starające się zatrzeć udział komunistycznych służb specjalnych w przygotowaniu tego zamachu.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.