“Szczególnie miło jest mi wspominać czasy, gdy jako profesor zwyczajny dogmatyki i historii dogmatów na uniwersytecie w Ratyzbonie zostałem w roku 1972 zaproszony przez ówczesnego rektora do wygłoszenia serii wykładów dla studentów teologii dogmatycznej. Prowadziłem wtedy kurs o Eucharystii. Tak samo poufale jak wówczas mówię wam, drodzy profesorzy i studenci, że trud studiowania i nauczania – by miał sens w odniesieniu do królestwa Bożego – trzeba wspierać cnotami boskimi. Istotnie, bezpośrednim przedmiotem wiedzy teologicznej jest sam Bóg objawiony w Jezusie Chrystusie – Bóg z tym ludzkim obliczem. Nawet wówczas, gdy – jak w prawie kanonicznym czy historii Kościoła – bezpośrednim przedmiotem jest Lud Boży w swoim wymiarze widzialnym i historycznym, w swoim pielgrzymowaniu poprzez dzieje, pogłębiona analiza tej materii kieruje ku kontemplowaniu w wierze tajemnicy Chrystusa zmartwychwstałego. To On, obecny w swoim Kościele, prowadzi go przez wydarzenia w czasie do eschatologicznej pełni, ku której zdążamy wspierani nadzieją. Nie wystarcza jednak znać Boga. By móc Go naprawdę spotkać, trzeba Go też kochać – poznanie ma się stać miłością. Studiowanie historii, prawa kanonicznego i historii Kościoła nie jest tylko poznawaniem prawd wiary w ich historycznym sformułowaniu i zastosowaniu praktycznym, ale jest też zawsze ich rozumieniem w wierze, nadziei i miłości” – powiedział Benedykt XVI.

Papież wskazał na konieczność uwzględniania w studiach teologicznych konfrontacji z kulturą świecką. W wielu częściach świata dąży ona coraz bardziej nie tylko do tego, by negować wszelkie znaki obecności Boga w życiu społeczeństwa i jednostki. Usiłuje na różne sposoby, zagłuszające sumienie człowieka, podważyć jego zdolność do słuchania Boga. Nie można też zrezygnować z dialogu z innymi religiami, jednak bez zatracania istotnej treści wiary chrześcijańskiej w Chrystusa jedynego Zbawiciela wszystkich ludzi. Również nauki humanistyczne muszą mieć odniesienie do Boga, bo bez Niego nie można zrozumieć sensu ludzkiego życia.

Popularna Gregoriana stanowi kontynuację Kolegium Rzymskiego, założonego w 1551 r. przez św. Ignacego Loyolę. Jest najstarszym uniwersytetem papieskim. Już w 1556 r. kolegium to, prowadzone przez Towarzystwo Jezusowe – jezuitów, otrzymało prawa nadawania stopni naukowych z teologii i filozofii, stając się prawdziwym uniwersytetem. Obecną nazwę zawdzięcza papieżowi Grzegorzowi XIII, który w 1581 r. erygował nową siedzibę kolegium, w okazałym budynku przy placu o tej samej nazwie. Kolegium Rzymskie pozostało tam do chwili zniesienia zakonu jezuitów w 1773 r. W 1824 r. papież Leon XII powierzył je na nowo Towarzystwu Jezusowemu, którą to misję zakon pełni do dziś. Obecny gmach Gregoriany powstał w 1930 r. staraniem generała jezuitów o. Włodzimierza Ledóchowskiego.

Dziekan wydziału Historii Kościoła i Kościelnych Dóbr Kultury, ks. Marek Inglot powiedział, że „w październiku zainaugurowano 456 rok akademicki w dziejach tej uczelni – najstarszego na świecie uniwersytetu papieskiego”.

Tę specjalną i ścisłą więź łączącą Uniwersytet Gregoriański z Biskupem Rzymu podkreślił w 1932 r. Pius XI, ustanawiając Wielkim Kanclerzem uniwersytetu Prefekta Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego. Na bazie tego rozporządzenia Statut Uniwersytetu określa, iż to sam papież rządzi uczelnią za pośrednictwem prefekta Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego i osobiście mianuje jej rektora. Ten aspekt podkreślił też w swoim przemówieniu powitalnym obecny rektor Gregoriany o. Gianfranco Ghirlanda, cytując słowa Piusa XI, który wielokrotnie podkreślał, iż „Gregoriana jest uniwersytetem papieża w ścisłym tego słowa znaczeniu”.

„Specjalną i szczególną misją Uniwersytetu Gregoriańskiego jest formacja przyszłych kapłanów oraz tych wszystkich, którzy mają w przyszłości poświęcić się nauczaniu dyscyplin kościelnych, czyli nauk związanych z objawieniem chrześcijańskim. Uczelnia przygotowuje też personel przeznaczony do podejmowania odpowiedzialnych zadań w różnych urzędach kościelnych” – mówi o. Iglot.

Stąd szczególne znaczenie i jednocześnie rola, jaką ma do spełnienia sześć Wydziałów Uniwersytetu: Teologii, Prawa Kanonicznego, Filozofii oraz Historii Kościoła i Kościelnych Dóbr Kultury. Obok tych Wydziałów na Gregorianie działają jeszcze Wydziały Misjologii i Nauk Społecznych. Ponadto istnieją Instytuty: Duchowości, Psychologii, Nauk Religijnych, Badań nad Religiami i Kulturami oraz kilka centrów, m.in. Centrum Środków Społecznego Przekazu.

Jak podkreśla o. Inglot „Celem, który stawia sobie Uniwersytet Gregoriański dziś jest służba Kościołom lokalnym na wszystkich kontynentach. Uniwersytet oddaje się dziełu formacji osób wywodzących się ze wszystkich kultur, starając się pomagać im znajdować Boga i służyć Mu tam, gdzie żyją, aby z kolei służyły one swoim współczesnym – aby Bóg był obecny w każdym ludzie, w jego języku i tradycji. Uniwersytetowi zależy na zapewnieniu swoim wychowankom całościowej formacji osobowej, formacji doktrynalnej i duchowej jednocześnie. Formacja ta, która ma swe źródło w pedagogii ignacjańskiej, polega na relacji osobowej łączącej wykładowcę ze studentem a celem jej jest wykształcenie w wychowanku osobowości wolnej i odpowiedzialnej. Uniwersytet promuje zarazem wartości, które szczególnie podkreśla Magisterium Kościoła, takie jak: rozkrzewianie wiary, która wyraża się w zaprowadzaniu pokoju i sprawiedliwości; dialog ze światem kultury i nauki; relacje z innymi wyznaniami chrześcijańskimi i innymi religiami; wartość i godność każdej osoby i stworzenia”.

Na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim studiowało kilkudziesięciu świętych i błogosławionych, szesnastu papieży (ostatni Jan Paweł I), dziesiątki kardynałów i ok. 20 proc. obecnie żyjących biskupów całego świata. Benedykt XVI wykładał na Gregorianie teologię w na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku; w roku 1977 papież Paweł VI mianował go arcybiskupem Monachium i Fryzyngi.

Papieski Uniwersytet Gregoriański służy całemu Kościołowi powszechnemu. Znajduje to swój wyraz w fakcie, iż ok. 3 tys. obecnych studentów pochodzi z ponad 130 krajów z pięciu kontynentów, z ponad ośmiuset diecezji i 84 zgromadzeń zakonnych. Wielonarodowościowe jest również grono wykładowców: pochodzą oni z około 40 krajów. Misją i zarazem pragnieniem Uniwersytetu jest – w czym chce być wierny ideałowi swego założyciela Ignacego Loyoli – kształcić przyszłych formatorów. To wszystko czyni z Gregoriany prawdziwa „Universitas nationum” – mówi o. Iglot.

„Jeżeli chodzi o Polaków w historii Gregoriany to jak wynika z przekazów historycznych Polacy studiowali w Kolegium Rzymskim od pierwszych lat jego istnienia - podkreśla o. Inglot - Uczyli się tutaj m.in. tacy jezuici jak Jakub Wujek, Piotr Skarga, Franciszek Bohomolec. Od XIX wieku jezuitów polskich spotykamy także wśród profesorów tej uczelni”.

Obecnie wśród stałych profesorów Uniwersytetu Gregoriańskiego jest sześciu jezuitów polskich; inni czasowo dojeżdżają z wykładami. Dwóch z nich jest Dziekanami: o. Adam Wolanin jest dziekanem Wydziału Misjologii, a o. Marek Inglot dziekanem Wydziału Historii Kościoła i Kościelnych Dóbr Kultury. Ponadto o. Jakub Gorczyca wykłada etykę na Wydziale Filozofii; o. Eugeniusz Jędrzej – psychologię; o. Paweł Kapusta – teologię dogmatyczną. Na Wydziale Prawa Kanonicznego profesorem jest o. Janusz Kowal. Do wykładów z teologii biblijnej przygotowuje się o. Jacek Oniszczuk. Wśród profesorów emerytów znajduje się o. Antoni Mruk, wieloletni wykładowca teologii moralnej. Wśród wykładowców spotykamy także innych rodaków, nie jezuitów. Długoletnim profesorem na Wydziale Prawa Kanonicznego był kard. Zenon Grocholewski, obecnie prefekt Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego i jako taki – Wielki Kanclerz Uniwersytetu. Na tym samym wydziale wykłady prowadzą: ks. Antoni Stankiewicz i ks. Grzegorz Erlebach. Na tej papieskiej uczelni studiuje obecnie ponad sto osób z Polski: młodzieży, sióstr zakonnych, kleryków i księży.

„Gregoriana jest więc prawdziwym uniwersytetem narodów, którego misją i pragnieniem jest kształcenie przyszłych formatorów. Wizyta Papieża była dla nas rodzinnym, ciepłym spotkaniem z Ojcem Świętym, który kiedyś tu był profesorem. Dzisiaj potwierdził nam naszą misję, którą uznał za jedną z najważniejszych posług jezuitów dla Kościoła Powszechnego” – powiedział o. Inglot.