Papież ze Wschodu

Jan Paweł II, akcentując prawo wszystkich narodów do wolności, podkreślając znaczenie ich tożsamości historycznej, proponował nowy punkt odniesienia w refleksji o nich samych. Dla całego pokolenia wchodzącego w dorosłe życie na początku lat 80. inspiracją stały się słowa Papieża o potrzebie wierności własnym korzeniom.

Przypomniane przez niego postacie świętych: Stanisława, Wacława, Stefana, Włodzimierza, i wielu innych, skłaniały do refleksji o chrześcijańskich korzeniach Polaków, Czechów, Węgrów czy Ukraińców. Jan Paweł II był niewątpliwie pionierem odrodzenia narodów Europy Wschodniej, które wcześniej coraz bardziej roztapiały się w internacjonalistycznej magmie sowieckiego społeczeństwa bez przeszłości i własnej tożsamości.

Jesienią 1989 r. waliły się kolejne reżimy komunistyczne w Europie Wschodniej. Najbardziej niezwykłym rysem tych wydarzeń było to, że zmiany dokonywały się bez użycia siły, zgodnie z papieskim wezwaniem o przemianę serc, ale i przebaczenie oraz pojednanie. Witając wiosną 1990 r. Ojca Świętego, wzruszony prezydent Czechosłowacji, Vaclav Havel powiedział: „ Ojcze Święty.

Nie wiem, czy wiem, co to jest cud. Mimo to ośmielam się powiedzieć, że jestem w tej chwili uczestnikiem cudu”. Jeden z biografów Jana Pawła II tak określił przyczynę tego cudu: „Fakty niezbicie dowodzą, że długiej wojny z komunizmem nie wygrali panowie w czarnych garniturach, dowodzący uzbrojonym po zęby wojskiem, ale jeden człowiek w białej szacie i jego ochotnicza armia ludzi, którzy w swoich działaniach wyrzekli się przemocy”.