Papieże a Afryka - przegląd wzajemnych kontaktów

Paweł VI – pierwszy papież w Afryce

Pierwszym biskupem Rzymu, który udał się do Afryki, i to od razu tej „Czarnej”, a więc na południe od Sahary, był Paweł VI (1963-78). W dniach 31 lipca-2 sierpnia 1969 r. przebywał on w Ugandzie w ramach swej ósmej i – jak się później miało okazać – przedostatniej podróży zagranicznej. Ojciec Święty odwiedził wówczas dawną stolicę tego kraju – Entebbe, obecną – położoną w pobliżu Kampalę i sanktuarium maryjne Namugongo. W pierwszym mieście w miejscowej katedrze zamknął obrady Wszechafrykańskiego Sympozjum Biskupów. W wygłoszonym tam przemówieniu wyraził wielki szacunek dla rodzimej kultury afrykańskiej, podkreślając jednocześnie konieczność pogłębionej i przemyślanej integracji chrześcijaństwa i prawdziwych wartości tejże kultury. Z uznaniem mówił również o zasługach miejscowych biskupów dla inkulturacji wiary Chrystusowej.

Ważnym punktem tej wizyty była 1 sierpnia pontyfikalna Msza św. w Kampali, podczas której Paweł VI udzielił sakry 12 biskupom z tego kontynentu – pierwszy tego rodzaju obrzęd na taką skalę poza Rzymem. Wcześniej papież ten konsekrował jednego arcybiskupa Leobarda D’Souzę podczas pobytu w Bombaju 3 grudnia 1964 r. Wśród 12 hierarchów, wyświęconych w Kampali, był późniejszy bardzo kontrowersyjny arcybiskup Lusaki w Zambii – Emmanuel Milingo. Na zakończenie Ojciec Święty ogłosił utworzenie Watykańskiego Funduszu Rozwoju Afryki.

Jego podróż miała również wymiar polityczny – Paweł VI podjął się bowiem wówczas mediacji w ciągnącej się od kilku lat wojnie domowej w Nigerii toczonej między rządem centralnym i jedną z prowincji – Biafrą, która chciała się uniezależnić i utworzyć własne państwo narodowe.

W czasie swego pobytu w Ugandzie papież kilkakrotnie spotykał się z przedstawicielami obu zwaśnionych stron, nakłaniając ich do pojednania i zaprzestania walk. Choć mediacja ta nie doprowadziła bezpośrednio do przywrócenia pokoju, miała jednak duże znaczenie prestiżowe, ukazując biskupa Rzymu jako aktywnego uczestnika wydarzeń międzynarodowych o wysokim autorytecie moralnym.

Jan Paweł II – 14 podróży, 42 kraje

Na następną afrykańską pielgrzymkę papieską trzeba było czekać prawie 11 lat – do maja 1980, gdy następca Pawła VI – Jan Paweł II odwiedził od razu 6 krajów tego kontynentu. Później przyszły kolejne jego wyjazdy do Afryki zarówno tej Czarnej (na południe od Sahary), jak i Północnej, a więc arabskiej i muzułmańskiej. Łącznie Ojciec Święty w ciągu 20 lat przebywał na tym kontynencie 14 razy, odwiedzając w sumie 42 kraje, w tym niektóre kilkakrotnie.