Papieska pielgrzymka - dzień po dniu

20 marca Amman, Jordania
Jan Paweł 11 rozpoczął swą pielgrzymkę do Ziemi Świętej, odwiedzając Jordanie, Na lotnisku w Ammanie powitał go król Jordanii Abdullah II, który dzień wcześniej wrócił z małżonka i członkami rodziny królewskiej i rządu z pielgrzymki do Mekki. Kro! Jordanii złożył hołd Papieżowi jako mężowi Bożemu, zasłużonemu dla pokoju w tym regionie.
Bezpośrednio z lotniska Ojciec Święty udał się na odległą o 50 km od Ammanu Górę Nebo. Według Biblii Mojżesz patrzył stamtąd przed śmiercią na Kanaan -Ziemię Obiecana. Papież zwiedził znajdujący się tam klasztor franciszkański. Potem wyszedł na taras, gdzie przez dłuższą chwilę modli! się w samotności, ogarniając spojrzeniem widniejąca w oddali Ziemię Świętą.

Wieczorem Papież złożył wizytę kurtuazyjną królowi Abdullahowi II w jego. rezydencji w Ammanie.

21 marca
Rano Jan Paweł II przewodniczył pontyfikalnej Mszy Świętej na stadionie im. Króla Husajna w Ammanie. W liturgii według rytu grecko – melchickiego uczestniczyło kilkadziesiąt tysięcy arabskich chrześcijan mieszkających w Jordanii. Przybywającego na miejsce celebry Jana Pawia II powitał. zgromadzony tłum wiernych, śpiewający min. pieśń „Abba – Ojcze".

„Przybywam jako pielgrzym tu, do źródeł świętej rzeki Jordan" - powiedział Papież. Jan Paweł I!, rozpoczynając Eucharystię. Ojciec Święty przypomniał, że zanurzenie się w wodach Jordanu zapoczątkowało misję Chrystusa. Podkreślił też religijny charakter swej pielgrzymki: „Z największym przejęciem udaję się do miejsc, w których Słowo stało się Ciałem, gdzie żyło. gdzie umarło i gdzie powstało z martwych dla naszego zbawienia. Oby la wizyta, inspirowana wyłącznie religijnymi motywami, mogła przynieść oczekiwane owoce dla dobra całego Kościoła. Następnie .Jan Paweł 11 udał się nad Jordan, gdzie uczestniczył w nabożeństwie Słowa Bożego. Poświęcił wodę z rzeki i kropidłem ze świeżych gałązek oliwnych, pokropił zebranych.

Tel Awiw, Izrael
Kolejny etap pielgrzymki do Ziemi Świętej Jan Paweł H rozpoczął w Tel Awiwie. Prezydent Izraela Ezer Weizman powitał Papieża tradycyjnym pozdrowieniem żydowskim .Barach ha-, ba" - Niech będzie błogosławiony Twój przyjazd. Na lotnisku obecni byli prawie wszyscy członkowie rządu z premierem Ehudem Barakiem wraz z małżonką. Ojca Świętego powitali również przedstawiciele Kościołów chrześcijańskich z głową Kościoła katolickiego łacińskim patriarchą Jerozolimy abp. Michelem Sabbaliem na czele, a także główni rabini Izraela, oraz duchowni muzułmańscy.

„Z głębokim wzruszeniem stawiam stopy na ziemi, którą Bóg wybrał, aby "rozbić swój namiot« - powiedział Jan Paweł II po wylądowaniu. „Moja wizyta jest zarówno pielgrzymką osobistą, jak i duchową podróżą. Biskupa Rzymu do źródeł naszej wiary w Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba' -mówił.
Po krótkiej rozmowie z prezyden­tem Weizmanem Papież odleciał do Jerozolimy.

Jezozolima
Śmigłowiec z Janem Pawłem II na pokładzie wylądował w Jerozolimie na lądowisku ozdobionym wielkim napisem w barwach watykańskich: „Jerozolima wita Jego Świątobliwość Jana Pawła II", skąd Pielgrzym udał się, do nuncjatury apostolskiej na górze Oliwnej

22 marca Betlejem, Autonomia Palestyńska
W Autonomii Palestyńskiej - Ojca Świętego powitał prezydent Jaser Arafat. który następnie wraz z małżonką uczestniczył we Mszy Świętej. „Pokój dla narodu palestyńskiego! Pokój dla wszystkich narodów tego regionu!"' -'powiedział Jan Paweł II, akcentując „słuszne dążenia Palestyńczyków" do własnego państwa. Po drodze do Betlejem Jan Paweł II odwiedził Jerycho na Zachodnim Brzegu Jordanu. Na Placu Żłóbka przed Bazyliką Narodzenia Pana Jezusa Jan Paweł ii przewodniczył Eucharystii dla około 5 . tyś, wiernych. W homilii Papież zaapelował du chrześcijan w Ziemi Świętej, by podtrzymywali chrześcijańskie dziedzictwo. ,,Święty pocałunek" przekazał chrześcijanom innych Kościołów. Pozdrowił też wspólnotę mu,oi!-mańską w Betlejem' i zapewnił o modlitwie w intencji „nadejścia nowej ery. zrozumienia i współpracy wśród wszystkich narodów w Ziemi Świętej".

Po południu Papież nawiedził Grotę Narodzenia. Przyklęknął przed ołtarzem Narodzenia i wsparł o niego głowę. Przez kilka minut modlił się w milczeniu. Następnie odmówił brewiarz przy Gwieździe Narodzenia.

Pod wieczór Jan Paweł II odwiedził obóz dla uchodźców palestyńskich Deheisha k. Betlejem. W spotkaniu uczestniczyli członkowie władz palestyńskich, uchodźcy oraz przedstawiciele międzynarodowych organizacji pomagających uchodźcom. „Kościół katolicki za pośrednictwem organizacji społecznych i charytatywnych nadal będzie stal po waszej stronie i będzie broni! waszej sprawy przed światem" - zapewnił Jan Paweł II. ; Tego dnia Papież spotkał się także 'z laserem Arafatem. Było to pierwsze spotkanie przewodniczącego Autonomii Palestyńskiej z głową innego państwa w pałacu w Betlejem. Arafat udekorował Jana Pawła II najwyższym odznaczeniem palestyńskim,

23 marca Jerozolima
Przed godz. 9,00, przy dźwiękach dzwonów wszystkich okolicznych kościołów, Jan Paweł II przybył do Jerozolimskiego Wieczernika. „Ogromnie pragnąłem przybyć tu, gdzie Jezus ustanowił Eucharystię" – powiedział, rozpoczynając Mszę św. w Wiecze­rniku. W niewielkim pomieszczeniu Eucharystii mogło uczestniczyć zaledwie kilkadziesiąt osób. Liturgie wraz z Biskupem Rzymu sprawowało 12 hierarchów różnych obrządków Patriarchatu Ziemi Świętej. „Chciałem powrócić jako następca Piotra do źródeł Kościoła, do miejsca ostatniej wieczerzy i pierwszej Eucharystii, gdzie Chrystus Zmartwychwstały był obecny i gdzie Duch Święty został oznajmiony Apostołom" - powiedział. Rola Eucharystii, a także znaczenie sakramentu kapłaństwa w Kościele były tematem papieskiej homilii. Po zakończeniu liturgii Jan Paweł II podpisał List do kaptanów na tegoroczny Wielki Czwartek. Tego dnia Papież spotkał się z głównymi rabinami Izraela - aszkenazyjskim Israelem Meirem Lau i sefardyjskim Bakshim Doronem. W Pała­cu Prezydenckim w Jerozolimie Jan Paweł I! spotkał się l prezydentem Izraela Ezerem Weizmanem. Prywat­ne spotkanie obu mężów stanu trwało kilka minut. Około południa Jan Paweł Ii złożył wizytę w jerozolimskim Instytucie Pamięci Narodowej Yad Vashem. Po zakończeniu oficjalnego programu Papież przywitał się z grupą Żydów, którzy przeżyli Holokaust: Szczególnie serdecznie rozmawiał ze swoim. szkolnym kolega Jerzym Klugerem. Na zakończenie bogatego w wydarzenia dnia w Papieskim Instytucie Notre Dame odbyło się spotkanie Międzyreligijne z udziałem wysokiej rangi przedstawicieli różnych Kościołów i wyznań chrześcijańskich oraz judaizmu i islamu. Przemówienia wygłosili rafaia Meir Lau, naczelny muzułmański sędzia Autonomii Palestyńskiej szejk Taysir al-Tamimi oraz Jan Paweł II. Rabin Lau podkreślił znaczenie pokoju w kontaktach między religiami oraz miejsce Jerozolimy jako Miasta Pokoju. Wyraził też, uznanie Papieżowi za jego wysiłki na rzecz pokoju i zbliżenia miedzy chrześcijanami a żydami. Szejk Tamimi wygłosił bardzo emocjonalne przemówienie, w którym podkreśli!, że Jerozolima jest miastem palestyńskim. Ostro zaprotestował przeciw stosowanej przez Izrael polityce represji wobec Palestyńczyków i oświadczył, że prawdziwy pokój w tym regionie może zapanować dopiero po powrocie uchodźców palestyńskich w ich strony ojczyste. Papież nie podjął wałków politycznych, podkreślając, że pokój jest czynnikiem. który najściślej łączy wszystkie religie. Wezwał do współpracy wyznawców różnych religii, zwłaszcza tych. które uważają Jerozolimę za swoje święte miasto. W czasie spotkania występowały trzy chóry chłopięce: żydowski, arabski i chrześcijański. Na zakończenie wszystkie zaśpiewały razem.

24 marca Korazim, Izrael
Jan Paweł II przybył do Korazim w Galilei przy bardzo złej pogodzie. Ze specjalnie przygotowanego lądowiska w pobliżu Domus Galileae Ojciec Święty udał się do sanktuarium Słowa Bożego, przeznaczonego na modlitwę i lekturę Pisma Świętego, gdzie w centralnym miejscu umieszczony jest oprawiona w złoto Biblia oraz Najświętszy Sakrament.

Na Górze Błogosławieństw Papieża powitała żywiołowo ponad 100-tysięczna rzesza młodzieży.. Msze św. nad Jeziorem Genezaret Ojciec Święty celebrował przy ołtarzu w kształcie wielkiego namiotu. Wyraźnie wzruszonemu Papieżowi towarzyszyło ponad stu kardynałów i biskupów, reprezentujących wszystkie obrządki obec­ne w Ziemi Świętej. W wygłoszonym po angielsku kazaniu wezwał młodych do przemiany serc w duchu Ośmiu Błogosławieństw i odważnego wejścia z orędziem Chrystusa w nowe tysiąclecie. Omawiając treść poszczególnych błogosławieństw. Papież podkreślił wielkie znaczenie ewangelicznego ubóstwa, do jakiego nawołuje Chrystus w Kazaniu na Górze. Słowa Papieża młodzież przyjęła długotrwałymi oklaskami i okrzykami: „Kochamy Cię, Janie Pawle II!".

Po Mszy Świętej nad Jeziorem Gene­zaret Jan Paweł II w towarzystwie pre­miera Izraela Ehuda Baraka zjadł obiad w pobliskim Domu Błogosławieństw. Wcześniej - na żądanie Izraelczyków -z sali, w której odbyto się spotkanie, usunięty został wielki krzyż. Po obie­dzie Papież nawiedził kościół Rozmno­żenia Chleba w Tabgha. Stoi on w miej­scu, gdzie według starej tradycji chrze­ścijańskiej Jezus dokonał rozmnożenia chleba i ryb, którymi nakarmił pięć ty­sięcy swoich słuchaczy. Nieco później Ojciec Święty modlił się w Kaplicy Pry­matu nad brzegiem Jeziora Galilejskie­go, a wieczorem w sanktuarium Domu św. Piotra w Kafarnaum. Przed ruinami domu św. Piotra i jego teściowej towa­rzyszący Papieżowi franciszkanie i be­nedyktyni zaśpiewali po łacinie: „Ty je­steś Piotr i Tobie powierzę klucze moje­go Kościoła". Na zakończenie arabski chłopiec, noszący imię Jezus, podarował Ojcu Świętemu kamień z Domu św, Piotra i lampkę oliwną z czasów Jezusa.

25 marca Nazaret, Izrael
W Uroczystość Zwiastowania Pańskie­go Jan Paweł n przewodniczy! Euchary­stii w Nazarecie. Okrzykami "John Paul II, we love you" witały Papieża jadącego do Bazyliki Zwiastowania tłumy zgroma­dzone wzdłuż trasy. Ojciec Święty nawie­dził Grotę Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie pod centralnym prezbite­rium Bazyliki, gdzie złożył Złotą Różę,

W trakcie Mszy Świętej Jan Paweł II poświecił opiece Maryi rodziny całego świata i zaapelował o obronę godności każdego ludzkiego istnienia, po modli­twie Anioł Pański abp M. Sabbah poin­formował o zakończonym w lutym br, synodzie lokalnym Kościoła katolickie­go w Ziemi Świętej i przekazał Papieżo­wi do zatwierdzenia dokumenty tego zgromadzenia.

O godzinie 12.45 Ojciec Święty odle­ciał helikopterem do Jerozolimy.

Po południu Jan Paweł U nawiedził Bazylikę Konania w Ogrodzie Getsemani w Jerozolimie. Dłuższą chwile w skupieniu przyglądał się drzewom oliw­nym, a następnie wszedł przez zakrystię do Bazyliki. Wysłuchał tutaj fragmentu Ewangelii o męce Chrystusa w Ogrójcu, potem przez kilka minut modlił się przed Skałą Konania.
W siedzibie Delegatury Apostolskiej w Jerozolimie Jan Paweł II spotkał się z urzę­dującymi w tym mieście konsulami gene­ralnymi. Na spotkanie przybyli przedsta­wiciele USA, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Belgii, Włoch, Grecji, Francji i Szwecji. Nie było natomiast ambasadorów, których siedziby znajdują się w Tel Awiwie, gdyż wspólnota międzynarodowa nie uznaje Jerozolimy za stolicę Państwa Izrael.

Wieczorem Papież uczestniczył w spotkaniu ekumenicznym w siedzibie prawosławnego Patriarchatu Jerozo­limskiego. Przywitał się serdecznie z siedzącym w fotelu 77-letnim patriar­chą Diodorosem I, głową Greckiego Patriarchatu Prawosławnego, Schoro­wany duchowny nie wstał mi jego po­witanie. Papież rozmawiał z nim dłuż­szą chwile i ucałował go w czoło. Pod­kreślił, że w Ziemi Świętej, gdzie chrześcijanie żyją obok żydów i muzuł­manów i gdzie niemal codziennie do­chodzi do napięć i konfliktów, pojedna­nie między wyznawcami Chrystusa ma podstawowe znaczenie dla przezwycię­żenia tego skandalicznego wrażenia, wywołanego przez podziały. Na zakoń­czenie zwrócił uwagę, że arcykapłańska modlitwa Jezusa tuż przed Jego męką i śmiercią jest „ostatnią wolą, testamentem i wyzwaniem dla nas wszystkich".

26 marca
W niedzielę rano Jan Paweł II udał się na Wzgórze Świątynne w Jerozoli­mie. Spotka} się tam z wielkim muftim Jerozolimy na placu przed Kopułą Skały, w świętym miejscu islamu. Miejsce dawnej świątyni Salomona należy obec­nie do muzułmanów. Następnie Papież udał się pod Ścianę Zachodnią zburzo­nej Świątyni, zwaną Ścianą Płaczu.
Na zakończenie modlitwy pod Ścia­ną Płaczu Jan Paweł II uczynił ręką znak krzyża i dotknął drżącą ręką kamienia muru Świątyni. Trwał tak w skupieniu dłuższą chwile. Wreszcie w jedno z pęk­nięć w murze wsunął tekst modlitwy wiernych, wygłoszonej 12 marca, w czasie liturgii będącej prośbą Kościoła o przebaczenie za winy Jego dzieci.
Przed południem Jan Paweł II prze­wodniczył Mszy Świętej w Bazylice Grobu Pańskiego. Bezpośrednio przed Liturgią spotkał się z ormiańskim pa­triarchą Jerozolimy abp. Torkomem Manoogianern. Ojciec Święty nawiedził Ba­zylikę św. Jakuba, która jest kościołem tytularnym patriarchy ormiańskiego.

Przybywającego do Bazyliki Grobu Pańskiego Ojca Świętego poprzedziło czterech strażników, stukających dużymi cięż­kimi laskami, W świątyni, której współgospodarzami są chrześcijanie trzech wyznań: prawosławnego (greckiego), ormiań­skiego i katolickiego, zgromadziło się oko­ło 500 osób. Papież najpierw trwał kilka minut na modlitwie i adoracji przy Kamie­niu Namaszczenia. Następnie udał się do Kaplicy Grobu Świętego, gdzie z czcią ucałował miejsce śmierci Zbawiciela.

Rozpoczynając Liturgię, Papież po­wiedział, że w ramach swego pielgrzy­mowania do Ziemi Świętej przybył do miejsca, gdzie dokonało się zbawienie świata: gdzie Chrystus umarł i zastał zło­żony do grobu, a później zmartwych­wstał. „Z tego miejsca Zmartwychwsta­nia wzywam każdego członka Kościoła do głoszenia Ewangelii wszystkim krań­com świata" - powiedział w homilii. Podkreślił, że „u progu nowego tysiąc­lecia istnieje wielka potrzeba głoszenia Dobrej Nowiny, że »Bóg tak umiłował świat,.że Syna swego da!, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie umarł, ale miał życie wieczne«". Zakończył po grecku „Christos anesti!" (Chrystus zmartwychwstał) i powtórzył to w języku angielskim, w którym wygłaszał całe kazanie.

W rozważaniach przed modlitwą Anioł Pański, odmówioną w ostatnim dniu piel­grzymki do Ziemi Świętej, Jan Paweł II powiedział, że Maryja „stale była z nami, oświecając nasz pielgrzymi szlak i dzieląc radości i smutki swoich synów i córek". Wychodzącego po zakończeniu Li­turgii Ojca Świętego i pozostałych cele­bransów zgromadzeni pożegnali burzli­wymi oklaskami.

Po południu Jan Paweł II spotkał się z patriarchami i biskupami katolickimi w siedzibie Patriarchatu Łacińskiego Jero­zolimy. Po spotkaniu udał się niespodzie­wanie na prywatną modlitwę do Bazyliki Grobu Pańskiego. W Kaplicy Ukrzyżo­wania Papież zapalił świecę w miejscu upamiętniającym śmierć Zbawiciela.

Późnym popołudniem Jan Paweł II odleciał helikopterem z Jerozolimy do Te! Awiwu. Na lotnisku Ben Guriona w stolicy Izraela Ojca Świętego pożegnali przedstawiciele władz, państwowych Izraela z prezydentem Ezerem Weizmanem i premierem Ehudem Barakiem, a także przedstawiciele Kościołów chrze­ścijańskich obecnych w Izraelu.
Historyczną pielgrzymkę do Ziemi Świętej Jan Paweł II zakończył około godz. 19.30. Trzy godziny później sa­molot z Janem Pawłem II na pokładzie wyładował w Rzymie.